حساسیت غذایی یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند واکنش‌های متنوعی در بدن ایجاد کند. این واکنش‌ها از خارش پوست گرفته تا مشکلات گوارشی و حتی عوارض جدی مانند شوک آنافیلاکسی متغیر هستند.
به گزارش خط سلامت شناخت خوراکی‌های حساسیت‌زا و روش‌های پیشگیری از آنها می‌تواند کمک بزرگی به حفظ سلامت شما کند.
خوراکی‌های رایج حساسیت‌زا
- بادام‌زمینی: یکی از شایع‌ترین حساسیت‌ها که می‌تواند حتی در مقادیر کم نیز خطرناک باشد.
- آجیل‌ها: مانند گردو، بادام، پسته و فندق.
- لبنیات: حساسیت به پروتئین شیر یا عدم تحمل لاکتوز.
- تخم‌مرغ: معمولاً سفیده تخم‌مرغ عامل حساسیت است.
- غلات حاوی گلوتن: مانند گندم، جو و چاودار.
- ماهی: از شایع‌ترین حساسیت‌های غذایی در بزرگسالان.
- سویا: حساسیت به این ماده غذایی به‌ویژه در کودکان دیده می‌شود.
- میوه‌ها و سبزیجات خاص: مانند موز، کیوی، توت‌فرنگی یا کرفس.
علائم حساسیت غذایی
- خارش یا تورم لب، زبان و گلو
- کهیر یا قرمزی پوست
- مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم یا اسهال
- مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس یا خس‌خس سینه
- افت فشار خون یا بیهوشی در موارد شدید (شوک آنافیلاکسی)
رایج‌ترین خوراکی های حساسیت زا
با وجود اینکه آلرژن‌های غذایی در تمامی افراد مشابه با یکدیگر نیستند با این حال در مجموع ترکیبات موجود در این فهرست می‌توانند منجر به بروز واکنش‌های آلرژیک در گروهی از افراد شوند:
سویا
سویا یکی از انواع خوراکی حساسیت زا است که آلرژی به آن به واسطه‌ی پروتئین‌های موجود یا سایر محصولات حاوی سویا از قبیل شیر یا سس سویا بروز می‌کند. البته این مدل حساسیت عمدتا در کودکان زیر ۳ سال و نوزادان دیده می‌شود و علائم آن خارش، سوزن سوزن شدن دهان، آبریزش بینی، بثورات پوستی، آسم و مشکلات تنفسی را در برمی‌گیرد و در مواردی به شوک آنافیلاکسی هم منجر می‌شود.
مانند سایر مدل‌های آلرژی به ترکیبات غذایی، تنها راه پیشگیری و درمان ممانعت از مصرف مجدد سویا است.
تخم مرغ
حساسیت به تخم مرغ دومین آلرژی شایع در کودکان محسوب می‌شود؛ با این حال آلرژی نزدیک به ۶۸ درصد آنها با رسیدن به سن ۱۶ سالگی از بین می‌رود. بعضی از افراد صرفا به سفیده تخم مرغ یا زرده آن حساسیت دارند؛ به دلیل اینکه پروتئین‌های موجود در آنها با یکدیگر متفاوت هستند. اما عمده‌ی پروتئین‌های حساسیت‌زا در سفیده تخم مرغ هستند و آلرژی به آن رایج‌تر است.
به منظور پرهیز از بروز علائم و نشانه‌های آلرژی باید به سراغ یک رژیم غذایی بدون تخم مرغ بروید؛ با این حال نیازی نیست تمامی غذاهای حاوی آن را حذف کنید.
همان‌طور که می‌دانید حرارت دادن شکل پروتئین‌های آلرژی‌زا را از بین می‌برد و می‌تواند اثرات مضر آنها را از میان بردارد. البته لازم است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید؛ چرا که عواقب ناشی از خوردن تخم مرغ در صورت داشتن حساسیت به آن شدید خواهد بود.
شیر گاو
یکی دیگر از دلایل شایع آلرژی در دوران کودکی شیر گاو است که عمدتا نوزادان و کودکان نوپا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال حدود ۹۰ درصد از کودکان با این آلرژی بعد از ۳ سالگی بهبود پیدا می‌کنند و معمولا کمتر بزرگسالی با این مشکل یافت می‌شود. واکنش‌های آلرژیک نسبت به شیر گاو چند دقیقه تا چند ساعت بعد از مصرف آن بروز می‌کنند و تنها راه درمان هم پیشگیری از مصرف کلیه‌ی ترکیبات حاوی آن شامل شیر خشک، پنیر، کره، ماست، خامه، بستنی و... است.
آجیل درختی
در مواردی سیستم ایمنی بعضی از افراد آجیل‌ها و دانه‌های به دست آمده از درختان را به عنوان خوراکی حساسیت زا شناسایی می‌کند که تعدادی از رایج‌ترین آنها شامل گردو، بادام هندی، آجیل برزیلی و پسته هستند.
در صورتی که این مسئله در مورد شما صدق می‌کند بهتر است مصرف تمامی آجیل‌های درختی و محصولات غذایی ساخته شده با آنها را به صورت کامل کنار بگذارید؛ چرا که حساسیت به یکی از آنها احتمال حساسیت به دیگر ترکیبات درختی را افزایش خواهد داد.
ماهی
برخلاف سایر آلرژی‌هایی غذایی که خود را از دوران کودکی نشان می‌دهند، حدود ۴۰ درصد از افرادی که به ماهی حساسیت دارند تا رسیدن به بزرگسالی هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند. آلرژی به ماهی وضعیتی کاملا جدی و خطرناک است که با علامت اصلی استفراغ و اسهال بروز می‌کند و در موارد نادری به شوک آنافیلاکسی هم منجر می‌شود.
بادام زمینی
آلرژی به بادام زمینی مانند حساسیت به آجیل‌های درختی بسیار رایج است و واکنش‌های حاصل از آن بسیار شدید و به صورت بالقوه کشنده هستند. با وجود اینکه بادام زمینی جز حبوبات است اما ۴۰ درصد از افراد دارای آلرژی به آن به حداقل یکی از آجیل‌های درختی هم حساسیت دارند. باید بدانید که علت اصلی حساسیت به بادام زمینی ناشناخته است، اما افراد با سابقه‌ی خانوادگی بیشتر از سایرین در معرض خطر قرار دارند.
علاوه‌بر ممانعت از مصرف بادام زمینی و تمامی محصولات حاوی آن سازمان غذا و دارو آمریکا نوعی داروی خوراکی به نام Palforzia را هم برای درمان این وضعیت در افراد ۴ تا ۱۷ ساله تایید کرده است.
صدف و میگو
آلرژی به صدف و میگو ناشی از حمله بدن به پروتئین خاصی از خانواده سخت‌پوستان و نرم‌تنان است و می‌تواند انواع خرچنگ، ماهی مرکب و گوش ماهی را هم شامل شود. علائم و نشانه‌های آلرژی به صدف و میگو معمولا به سرعت خود را نشان می‌دهند، با این حال تمایز آن از واکنش به آلاینده‌های موجود در غذاهای دریایی از قبیل ویروس، انگل یا باکتری دشوار است.
آلرژی به صدف با گذشت زمان از بین نخواهد رفت؛ به همین جهت بهتر است آن را به صورت کامل از رژیم غذایی خود حذف کنید تا دچار واکنش‌ها و علائم ناشی از آن از قبیل استفراغ، اسهال و درد معده نشوید. بعضی از افراد حتی به بخارات حاصل از پختن این ترکیبات هم حساسیت دارند، به همین جهت توصیه می‌شود حتی در زمان پخت هم در اطراف غذاهای دریایی قرار نگیرید.
کنجد
کنجد ترکیبی است که جدا از نان در طیف وسیعی از غذاهای آسیایی یافت می‌شود و یکی از مواد غذایی آلرژی‌زا به شمار می‌رود.
براساس بررسی‌های صورت گرفته حدود ۱۷ درصد از کودکانی که به بادام زمینی و آجیل درختی حساسیت دارند، می‌توانند علائم آلرژی به کنجد را هم تجربه کنند.
علائم مصرف خوراکی حساسیت زا
علائم ناشی از مصرف خوراکی حساسیت زا می‌تواند قسمت‌های مختلفی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد که در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند:
علائم گوارشی
- استفراغ،
- درد معده،
- اسهال،
- تورم زبان یا دهان
علائم پوستی
- تورم صورت،
- بثورات خارش‌دار
علائم تنفسی
- سرفه یا خس‌خس سینه،
- صدای خشن،
- مشکل در تنفس
آنافیلاکسی: واکنش شدید آلرژیک
شوک آنافیلاکسی یک واکنش بسیار شدید نسبت به آلرژن است که می‌تواند کاملا کشنده باشد؛ بنابراین در صورتی که پس از خوردن غذا یکی از علائم زیر را تجربه کردید، حتما به بیمارستان مراجعه کنید:
- مشکل در بلع؛
- سرگیجه ناگهانی؛
- بی‌هوش شدن؛
- تورم ناگهانی دهان، لب‌ها، گلو یا زبان؛
- کهیر؛
- آبی شدن یا رنگ‌پریدگی پوست، زبان یا لب‌ها؛
- غش کردن؛
- خس‌خس سینه و نفس‌نفس زدن:
روش تشخیص آلرژی غذایی
معمولا پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی شما در مورد حساسیت به ترکیبات غذایی تصمیم‌گیری می‌کند و در این مسیر از آزمایش‌های گوناگونی مانند تست خراش پوستی، تست داخل جلدی، آزمایش خون و رژیم غذایی حذفی هم کمک می‌گیرد.
پس از تشخیص بیماری در مورد نحوه مدیریت این وضعیت به شما مشاوره داده خواهد شد یا اینکه به یک متخصص تغذیه معرفی می‌شوید تا به شما در مدیریت رژیم غذایی کمک کند.
روش‌های پیشگیری و مدیریت حساسیت
- شناسایی خوراکی‌های حساسیت‌زا: با کمک آزمایش‌های آلرژی یا زیر نظر پزشک.
- مطالعه برچسب مواد غذایی: بررسی ترکیبات مواد غذایی برای اجتناب از خوراکی‌های حساسیت‌زا.
- جایگزین‌های مناسب: استفاده از مواد غذایی جایگزین مانند شیر گیاهی به جای شیر گاو.
- همراه داشتن اپی‌نفرین (EpiPen): برای افرادی که حساسیت شدید دارند، استفاده از این دارو می‌تواند جان آنها را نجات دهد.
- آموزش دیگران: اطلاع دادن به اطرافیان درباره حساسیت‌ها برای پیشگیری از مشکلات احتمالی.
نکته پایانی
حساسیت غذایی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما با آگاهی و پیشگیری مناسب، می‌توان اثرات آن را مدیریت کرد و زندگی سالمی داشت. اگر مشکوک به حساسیت غذایی هستید، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
