دستکاری روانشناختی در محیط کار نه تنها بر روحیه و عملکرد فردی تأثیر می‌گذارند، بلکه می‌توانند به محیط کار نیز آسیب جدی وارد کنند.
به گزارش خط سلامت در این مقاله، با تکیه بر نظرات روانشناسان، به بررسی علائم دستکاری روانشناختی در محیط کار و راهکارهای مقابله با آن خواهیم پرداخت.
منظور از دستکاری روانشناختی چیست؟
دستکاری روانشناختی نوعی کنترل است که در آن فرد دستکاری‌کننده تلاش می‌کند بر رفتارها و افکار دیگران تأثیر بگذارد. این رفتار اغلب با تحریف واقعیت و ایجاد احساسات منفی در فرد مقابل همراه است.
۹ پرچم قرمز دستکاری روانشناختی در محل کار
۹ پرچم قرمز دستکاری روانشناختی در محل کار، عبارت است از:
گازلایتینگ (Gaslighting)
گازلایتینگ یک تکنیک روانشناختی بسیار ظریف است که در آن فرد دستکاری‌کننده تلاش می‌کند تا واقعیت را در ذهن فرد مقابل تحریف کند. این کار به گونه‌ای انجام می‌شود که فرد مورد نظر به تدریج به احساسات و ادراکات خود شک کند. برای مثال، ممکن است فرد دستکاری‌کننده، خاطرات یا رویدادهایی را انکار کند که واقعاً اتفاق افتاده‌اند یا به فرد بگوید که او اغراق می‌کند یا حساسیت بیش از حد نشان می‌دهد. هدف از گازلایتینگ، تضعیف اعتماد به نفس فرد و ایجاد وابستگی به دستکاری‌کننده است.
این نوع دستکاری بسیار خطرناک است، زیرا فرد قربانی ممکن است در تشخیص واقعیت از خیال با مشکل مواجه شود. در محیط کار، گازلایتینگ می‌تواند به صورت زیر بروز کند: یک مدیر ممکن است ایده‌های خلاقانه کارمند خود را رد کند و به او بگوید که ایده‌های او بی‌ارزش هستند، یا ممکن است به طور مداوم به کارمند بگوید که او اشتباه می‌کند، حتی اگر اینطور نباشد.
درمان خاموش (Silent Treatment)
درمان خاموش یک شکل از تنبیه عاطفی است که در آن فرد دستکاری‌کننده با نادیده گرفتن کامل فرد دیگر، او را مجازات می‌کند. این رفتار می‌تواند به صورت قطع ارتباط کلامی، تماس چشمی یا هرگونه تعامل اجتماعی باشد. هدف از درمان خاموش، ایجاد احساس گناه، اضطراب و ناامنی در فرد مقابل است.
در محیط کار، درمان خاموش می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند. مثلاً، یک همکار ممکن است به طور عمدی از صحبت کردن با فردی که با او اختلاف دارد خودداری کند یا یک مدیر ممکن است از پاسخ دادن به ایمیل‌های کارمند خود خودداری کند. این رفتار می‌تواند باعث ایجاد تنش و کاهش بهره‌وری در محیط کار شود.
نگهبانی اطلاعات
نگهبانی اطلاعات به معنای پنهان کردن عمدی اطلاعات مهم از فرد دیگری است. این کار می‌تواند با هدف کنترل، دستکاری یا انتقام‌جویی انجام شود. فردی که اطلاعات را پنهان می‌کند، ممکن است تصور کند که با این کار به منافع خود بهتر خدمت می‌کند یا می‌تواند بر فرد دیگری قدرت بیشتری اعمال کند.
در محیط کار، نگهبانی اطلاعات می‌تواند به صورت‌های مختلفی بروز کند. مثلاً، یک مدیر ممکن است اطلاعات مهمی را در مورد پروژه‌های جدید از کارمندان خود پنهان کند یا یک همکار ممکن است اطلاعاتی را که برای انجام موفقیت‌آمیز کار دیگری لازم است، با او به اشتراک نگذارد. این رفتار می‌تواند باعث ایجاد سوءتفاهم، کاهش اعتماد و کاهش بهره‌وری در تیم شود.
ایجاد احساس گناه
ایجاد احساس گناه یک تکنیک رایج دستکاری است که در آن فرد دستکاری‌کننده، مسئولیت اشتباهات یا مشکلات را به گردن فرد دیگری می‌اندازد. این کار می‌تواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم انجام شود. هدف از ایجاد احساس گناه، کنترل فرد مقابل و تضعیف اعتماد به نفس او است.
در محیط کار، ایجاد احساس گناه می‌تواند به صورت زیر بروز کند: یک مدیر ممکن است به کارمندی که اشتباه کوچکی مرتکب شده است، به شدت توبیخ کند و او را مسئول شکست پروژه بداند، در حالی که خود نیز در این شکست نقش داشته است. یا ممکن است یک همکار به طور مداوم از دیگران انتقاد کند و آن‌ها را مقصر مشکلات تیم بداند.
رفتار متناقض
رفتار متناقض به معنای تغییر مداوم رفتار و انتظارات از فرد است. این کار می‌تواند باعث ایجاد سردرگمی و ناامنی در فرد مقابل شود. فرد دستکاری‌کننده ممکن است در یک لحظه فرد را تشویق کند و در لحظه دیگر او را سرزنش کند.
در محیط کار، رفتار متناقض می‌تواند به صورت زیر بروز کند: یک مدیر ممکن است در یک روز به کارمندی بگوید که کار او بسیار خوب است و در روز دیگر به او بگوید که کار او قابل قبول نیست. یا ممکن است یک همکار در یک لحظه با فردی صمیمی باشد و در لحظه دیگر او را نادیده بگیرد.
عدم اعطای اعتبار
عدم اعطای اعتبار به معنای نادیده گرفتن تلاش‌ها و دستاوردهای فرد است. این کار می‌تواند باعث کاهش انگیزه و اعتماد به نفس فرد شود. فرد دستکاری‌کننده ممکن است به طور عمدی از دادن اعتبار به فرد دیگری خودداری کند یا موفقیت‌های او را به خود نسبت دهد.
در محیط کار، عدم اعطای اعتبار می‌تواند به صورت زیر بروز کند: یک مدیر ممکن است ایده‌های خلاقانه کارمندی را بدون ذکر نام او به عنوان ایده خود ارائه دهد یا ممکن است از دادن پاداش به کارمندی که کار خوبی انجام داده است خودداری کند.
وعده‌های دروغین
وعده‌های دروغین به معنای دادن وعده‌هایی است که فرد دستکاری‌کننده قصد ندارد به آن‌ها عمل کند. این کار می‌تواند برای کنترل و دستکاری دیگران استفاده شود. فرد دستکاری‌کننده ممکن است وعده‌های ارتقاء شغلی، افزایش حقوق یا فرصت‌های جدید را به فرد دیگری بدهد تا او را به انجام کاری خاص وادار کند.
در محیط کار، وعده‌های دروغین می‌تواند به صورت زیر بروز کند: یک مدیر ممکن است به کارمندی وعده افزایش حقوق بدهد، اما پس از اینکه کارمند کار مورد نظر را انجام داد، به وعده خود عمل نکند.
ایجاد جوّ عاطفی شدید
ایجاد جوّ عاطفی شدید به معنای ایجاد نوسانات شدید عاطفی در محیط کار است. این کار می‌تواند باعث ایجاد استرس، اضطراب و خستگی در کارمندان شود. فرد دستکاری‌کننده ممکن است با ایجاد تنش، رقابت یا ترس، جوّ کار را متشنج کند.
در محیط کار، ایجاد جوّ عاطفی شدید می‌تواند به صورت زیر بروز کند: یک مدیر ممکن است با انتقادهای شدید و بی‌رحمانه از کارمندان، جوّ کار را متشنج کند یا ممکن است با ایجاد شایعات و تهمت، روابط بین کارمندان را خراب کند.
درخواست‌های نامعقول
درخواست‌های نامعقول به معنای درخواست کارهایی است که خارج از وظایف فرد است یا غیر منطقی هستند. این کار می‌تواند باعث ایجاد فشار روانی و کاهش بهره‌وری در کارمندان شود. فرد دستکاری‌کننده ممکن است با درخواست‌های نامعقول، از توانایی‌های فرد سوءاستفاده کند.
در محیط کار، درخواست‌های نامعقول می‌تواند به صورت زیر بروز کند: یک مدیر ممکن است از کارمندی بخواهد که در خارج از ساعات کاری کار کند یا ممکن است از کارمندی بخواهد که کاری را انجام دهد که برای انجام آن آموزش ندیده است.
نکته مهم: تشخیص دستکاری همیشه آسان نیست، زیرا فرد دستکاری‌کننده ممکن است رفتارهای خود را پنهان کند یا آن‌ها را توجیه کند. اگر احساس می‌کنید که در محیط کار مورد دستکاری قرار می‌گیرید، بهتر است با یک فرد مورد اعتماد صحبت کنید یا از یک مشاور کمک بگیرید.
چگونه با دستکاری روانشناختی در محل کار مقابله کنیم؟
به خودتان اعتماد کنید: به احساسات و ادراکات خود اعتماد کنید و به دیگران اجازه ندهید که شما را از آن‌ها دور کنند.
با فرد مقابله کنید: به‌طور مستقیم و مؤدبانه با فرد دستکاری‌کننده صحبت کنید و به او بگویید که رفتار او برای شما قابل قبول نیست.
به دنبال حمایت باشید: با همکاران مورد اعتماد، دوستان یا خانواده خود صحبت کنید و از آن‌ها حمایت بگیرید.
مرزهای خود را مشخص کنید: به وضوح مشخص کنید که چه رفتارهایی را تحمل می‌کنید و چه رفتارهایی را تحمل نمی‌کنید.
به دنبال کمک حرفه‌ای باشید: اگر احساس می‌کنید که به تنهایی نمی‌توانید با این مشکل مقابله کنید، به یک روانشناس یا مشاور مراجعه کنید.
تأثیرات دستکاری روانشناختی بر روحیه کارکنان
دستکاری در محل کار می‌تواند عواقب جدی بر روحیه و سلامت روان فرد داشته باشد، از جمله:
کاهش اعتماد به نفس
افزایش استرس و اضطراب
احساس ناامنی
کاهش انگیزه
افسردگی
نتیجه‌گیری
تشخیص و مقابله با دستکاری در محل کار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما با آگاهی از علائم و راهکارهای مقابله با آن، می‌توان از آسیب‌های روحی و روانی ناشی از این رفتار جلوگیری کرد. اگر شما یا یکی از همکاران‌تان در معرض دستکاری قرار دارید، مهم است که به دنبال کمک باشید و برای ایجاد یک محیط کاری سالم‌تر تلاش کنید.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
