چرا خواب های تکراری اغلب احساس ناخوشایند ایجاد می‌کنند؟ شاید شما هم تجربه کرده باشید که خواب خاصی را چندین بار دیده‌اید؛ گاهی به مکان یا زمانی خاص بازگشته‌اید، یا حتی کابوس های دوران مدرسه پس از سال‌ها باز هم به سراغ‌تان آمده‌اند. این اتفاقی غیرمعمول نیست و مطالعات نشان می‌دهند که درصد بالایی از افراد این نوع خواب‌ها را در طول زندگی تجربه می‌کنند.
خواب‌های تکراری؛ الگویی مشترک میان ما
به گزارش خط سلامت خواب‌های تکراری در میان بسیاری از انسان‌ها مشاهده می‌شوند. مطالعات نشان داده که حدود ۷۵ درصد بزرگسالان حداقل یک بار در طول زندگی خود این نوع خواب‌ها را تجربه کرده‌اند. این خواب‌ها شاید هر بار مشابه هم باشند یا تفاوت‌هایی جزئی داشته باشند؛ شخصیت‌ها، مکان‌ها یا مضامینی خاص ممکن است در خواب‌ها تکرار شوند، اما پس‌زمینه یا جزئیات تغییر کند. در مقابل، این خواب‌ها با رویای‌های ناشی از اختلال اضطراب پس از سانحه که معمولاً کمتر تغییر می‌کنند، تفاوت دارند.
چرا بیشتر خواب‌های تکراری منفی‌اند؟
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که خواب‌های تکراری بیشتر ماهیتی منفی دارند، هرچند این یک قاعده مطلق نیست. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ به سرپرستی «مایکل شردل»، رئیس آزمایشگاه خواب در آلمان، نشان داد که دو سوم خواب‌های تکراری شرکت‌کنندگان منفی بوده و اغلب موضوعاتی مانند تعقیب، ترس یا شکست را شامل می‌شده است. البته خواب‌های مثبت مانند پرواز یا یافتن اتاقی جدید نیز در میان این افراد گزارش شده است.
تأثیر ذهن و احساسات؛ کلیدی در فهم خواب‌های تکراری
چرا ما تمایل بیشتری به دیدن خواب‌های منفی داریم؟ شردل معتقد است که این خواب‌ها انعکاس وضعیت‌ها یا احساسات زندگی روزمره ما هستند؛ حتی اگر خیلی جزئی باشند. او توضیح می‌دهد: «این احساسات کوچک در خواب به شکلی بزرگ‌تر و اغراق‌شده ظاهر می‌شوند؛ هرچند پیوند آن‌ها با واقعیت ممکن است مستقیم یا واضح نباشد.»
از دیدگاه روانشناسی، انسان‌ها مستعد منفی‌نگری هستند؛ تمایلی طبیعی به تمرکز بیشتر بر افکار و احساسات ناخوشایند نسبت به نکات مثبت. این رفتار به نوعی ابزار بقا بوده و در خواب نیز تقویت می‌شود؛ زیرا بخش‌های مرتبط با منطق در مغز هنگام خواب فعالیت کمتری دارند و مناطق مرتبط با هیجان فعال‌تر می‌شوند.
دنیاگیری‌ها و بررسی خواب‌های تکراری
«دیردر لی بارنت»، پژوهشگر خواب، مطالعات گسترده‌ای روی خواب‌های مرتبط با دنیاگیری کرونا انجام داده است. او بیش از ۱۵هزار گزارش خواب جمع‌آوری کرده و نشان داده که افراد در دوره‌های بحرانی مانند دنیاگیری، افزایش قابل‌توجهی در دیدن خواب‌های منفی دارند. موضوعاتی مانند مرگ، بیماری یا بلایای طبیعی به دفعات در خواب‌ها تکرار شدند.
به گفته بارنت، این خواب‌ها در اوایل دنیاگیری واقعی‌تر و ترسناک‌تر بودند؛ اما به مرور زمان به موضوعاتی کمتر جدی اما همچنان ناخوشایند مانند شرمندگی اجتماعی تغییر یافتند، مثلاً فراموش کردن ماسک در مکان‌های عمومی. او این خواب‌ها را با «فرضیه تداوم» مرتبط می‌داند که بر اساس آن، احساسات پردازش‌نشده در طول روز در خواب بازنمایی می‌شوند.
راه‌هایی برای کنترل خواب‌های تکراری
هرچند خواب‌های تکراری منفی طبیعی هستند، اما اقداماتی برای کاهش یا کنترل آن‌ها وجود دارد. یک روش قابل توجه، درمان مبتنی بر پردازش مجدد تصاویر است؛ در این روش افراد قبل از خواب، پایان خوشایندی برای کابوس‌هایشان تصور می‌کنند.
علاوه بر این، رعایت اصول بهداشت خواب می‌تواند مفید باشد. «نریت سافر-دودک»، روانشناس بالینی، پیشنهاد می‌کند که یک برنامه خواب منظم داشته باشید، استفاده از صفحه نمایش‌های دیجیتال را محدود کنید و از مصرف کافئین یا الکل قبل از خواب پرهیز نمایید. او می‌گوید: «مهم است که پیش از خواب، از احساسات منفی فاصله بگیرید و مرزهای روشن میان زمان بیداری و خواب ایجاد کنید.»
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
