اصطلاح گازلایتینگ از یک نمایشنامه در سال 1938 و سپس از اقتباس فیلم آن در سال 1944 به نام "گازلایت" آمده است.
به گزارش خط سلامت در این فیلم، شوهر دستکاری‌کننده زنی شروع به کم کردن تدریجی نور چراغ‌های گاز در خانه‌شان می‌کند و تغییرات دیگری در محیط‌شان ایجاد می‌کند. وقتی او به این موضوع اشاره می‌کند، شوهرش به او می‌گوید که او فراموشکار است، چیزها را تصور می‌کند و رفتار عجیبی دارد و او را از دیگران جدا می‌کند تا نتواند واقعیت را بررسی کند. به زودی، او شروع به شک کردن به عقلانیت خود می‌کند، زیرا نزدیک‌ترین فرد به او که به او تکیه دارد، به او می‌گوید آنچه که او درک می‌کند، تنها در ذهن اوست.
گازلایتینگ در روابط
گازلایتینگ در روابط نزدیک و بین فردی می‌تواند سخت‌ترین نوع برای شناسایی و دفاع باشد، آملیا کلی، دکترای روانشناسی و نویسنده کتاب "بازگشت از گازلایتینگ برای زنان می‌گوید : "گازلایتینگ یکی از ویران‌کننده‌ترین اشکال سوء استفاده عاطفی است که زنان می‌توانند تجربه کنند، که باعث می‌شود آنها به واقعیت‌ها و درک‌های خود اعتماد نکنند و حتی باور کنند که دچار بیماری روانی شده‌اند" اما این فقط برای زنان اتفاق نمی‌افتد و فقط در روابط عاشقانه نیست، او می‌گوید گازلایتینگ می‌تواند در محل کار، با خانواده و حتی در مطب پزشک نیز اتفاق بیفتد.
گازلایتینگ دقیقا چیست؟
به طور ساده، گازلایتینگ نوعی سوء استفاده عاطفی است که در آن فردی به "دنبال کردن شک و تردید در باورها یا واقعیت خود" می‌شود. این اصطلاح قبلاً به دستکاری‌های شدید اشاره داشت که می‌توانست باعث شود فردی دچار بیماری روانی شده یا نیاز به بستری شدن در مؤسسه روانی پیدا کند، اما APA می‌گوید که اکنون به طور کلی‌تر استفاده می‌شود.
دانیل هایستون، دکترای روانپزشکی و مدیر آموزش اقامت در روانپزشکی در دانشگاه هوارد، توضیح می‌دهد گازلایتینگ زمانی است که کسی "سعی می‌کند شخص دیگری یا گروهی از افراد را به شک کردن یا تردید در باورها یا واقعیت خود سوق دهد". این یک تاکتیک دستکاری است.
انواع گازلایتینگ
انواع مختلفی از گازلایتینگ وجود دارد و انواع مختلفی از گازلایتینگ و انواع مختلف افرادی که به آن مشغول هستند وجود دارد
برای مثال گازلایتینگ بدخواهانه
نوعی است که توسط سوء استفاده‌کنندگان ( مثلا خودشیفته‌ها و جامعه‌ستیزها) انجام می‌شود.چیزی که بین لنواع مختلف گازلایتینگ مشترک است این است که افراد سوء استفاده کننده با این تکنیک می خواهند کنترل بر روی کسی را بدست آورند و حفظ کنند.
گازلایتینگ محافظتی
این نوع گازلایتینگ زمانی اتفاق می‌افتد که فردی سعی می‌کند از خود یا دیگران محافظت کند اما به طور ناخودآگاه به گازلایتینگ روی می‌آورد
عبارات رایج در گازلایتینگ
"تو خیلی حساس هستی."
"تو داری همه چیز را بزرگنمایی می‌کنی."
"تو دیوانه شده‌ای."
"تو اشتباه می‌کنی."
"تو چیزی را به یاد نمی‌آوری."
"تو خیال‌پردازی می‌کنی."
"من هرگز چنین چیزی نگفته‌ام."
"تو همیشه همه چیز را شخصی می‌کنی."
"تو داری من را دیوانه می‌کنی."
چگونه از خود در برابر گازلایتینگ محافظت کنیم؟
به احساسات خود اعتماد کنید: به احساسات خود اعتماد کنید و به آنها توجه کنید.
واقعیت را بررسی کنید: سعی کنید وقایع را به طور عینی ارزیابی کنید و به شواهد موجود تکیه کنید.
با افراد قابل اعتماد صحبت کنید: با دوستان، خانواده یا یک مشاور صحبت کنید تا دیدگاه‌های دیگری را بشنوید.
حدود خود را مشخص کنید: به دیگران بفهمانید که چه رفتارهایی را تحمل نمی‌کنید.
از خودتان مراقبت کنید: به خودتان زمان بدهید تا بهبود پیدا کنید و فعالیت‌هایی را انجام دهید که باعث آرامش شما می‌شوند.
تفاوت گازلایتینگ و انتقاد سازنده
گازلایتینگ و انتقاد سازنده هر دو شامل ارائه بازخورد به یک فرد می‌شوند، اما ماهیت، هدف و تأثیرات آنها بسیار متفاوت است.
| هدف | کنترل و تسلط | رشد و بهبود |
| روش‌ها | تحریف، انکار، سرزنش | بیان دقیق مشکل، ارائه راه حل |
| تأثیر | کاهش اعتماد به نفس، اضطراب | افزایش آگاهی، انگیزه |
| تمرکز | شخص | رفتار |
| لحن | تحقیرآمیز، سرزنش‌گر | سازنده، احترام‌آمیز |
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
