اختلال کابوس با علائمی مانند رویاهای زنده و ترسناک، پریشانی احساسی پس از بیداری و حتی کاهش عملکرد در محیط کار یا تحصیل همراه است.
به گزارش خط سلامت این اختلال نه تنها بر سلامت روان ، بلکه بر روابط اجتماعی و حرفه‌ای افراد نیز اثر می‌گذارد و نیازمند درمان تخصصی است.
اختلال کابوس
اختلال کابوس نوعی اختلال خواب است که با کابوس‌های مکرر، زنده و آزاردهنده‌ای همراه است که کیفیت خواب، سلامت روانی و عملکرد روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخلاف خواب‌های بد گاه‌به‌گاه، این اختلال شامل رویدادهای تکراری است که می‌تواند باعث پریشانی قابل توجه و اختلال در زندگی فرد شود.
علائم اختلال کابوس
کابوس‌های مکرر:
رویاهای زنده و به یادماندنی که معمولاً شامل تهدیداتی به بقا، امنیت یا تمامیت جسمانی هستند.
اغلب در مرحله خواب REM (حرکات سریع چشم) رخ می‌دهند.
پریشانی احساسی:
احساس شدید ترس، اضطراب، اندوه یا تنفر پس از بیدار شدن از کابوس.
دشواری در بازگشت به خواب پس از یک رویداد.
اختلال عملکردی:
خستگی در طول روز، اختلالات خلقی یا ترس از خوابیدن به دلیل کابوس‌های مکرر.
کاهش عملکرد در محیط کار، مدرسه یا تعاملات اجتماعی.
آگاهی و یادآوری:
فرد معمولاً پس از بیدار شدن کاملاً هوشیار است و کابوس را به وضوح به خاطر می‌آورد.
علل اختلال کابوس
اختلال کابوس ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب نقش مهمی در بروز کابوس‌ها دارند، به‌ویژه زمانی که فرد تجربه‌های آسیب‌زایی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) را تجربه کرده باشد. این وضعیت منجر به بازآفرینی رویدادهای ناخوشایند در خواب می‌شود. همچنین، استرس مزمن یا تعارضات حل‌نشده می‌تواند ذهن فرد را بیش‌فعال کند و باعث ایجاد کابوس‌های مکرر شود. مدیریت استرس از طریق تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن یا مشاوره می‌تواند به کاهش این نوع کابوس‌ها کمک کند.
اختلالات روانی
برخی اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی یا PTSD می‌توانند به بروز کابوس‌ها منجر شوند. در موارد شدیدتر، بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی نیز با خواب‌های آشفته و کابوس‌های شدید همراه هستند. این اختلالات به دلیل تغییرات شیمیایی در مغز یا افزایش سطح اضطراب می‌توانند خواب REM را مختل کرده و کابوس‌ها را تحریک کنند. درمان تخصصی برای مدیریت این اختلالات بسیار ضروری است.
داروها و مواد
برخی داروها، به‌ویژه ضدافسردگی‌ها یا داروهای فشار خون، ممکن است با تغییر در چرخه خواب باعث بروز کابوس شوند. همچنین، مصرف مواد مخدر و ترک الکل می‌توانند تعادل شیمیایی مغز را مختل کرده و رویاهای ناخوشایندی ایجاد کنند. پزشکان معمولاً برای مدیریت این وضعیت تغییر دوز داروها یا تجویز داروهای جایگزین را پیشنهاد می‌کنند.
اختلالات خواب
مشکلات خواب مانند آپنه خواب یا سندرم پاهای بی‌قرار می‌توانند خواب عمیق و باکیفیت را مختل کرده و منجر به کابوس شوند. این شرایط باعث ایجاد وقفه در چرخه خواب شده و فعالیت غیرعادی در مراحل خواب REM را تحریک می‌کند. درمان این اختلالات با استفاده از دستگاه‌های تنفسی یا داروهای مناسب می‌تواند به کاهش کابوس‌ها کمک کند.
عوامل سبک زندگی
سبک زندگی نامنظم، از جمله داشتن برنامه خواب بی‌ثبات یا کمبود خواب، می‌تواند بر چرخه طبیعی خواب تأثیر منفی بگذارد. این عوامل می‌توانند منجر به افزایش دفعات و شدت کابوس‌ها شوند. تنظیم ساعات خواب و ایجاد روتین خواب سالم از مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از این مشکل است.
عوامل عصبی
تغییرات در عملکرد مغز، به‌ویژه در مناطقی که تنظیم خواب REM را کنترل می‌کنند، می‌توانند باعث کابوس‌های مکرر شوند. این تغییرات ممکن است ناشی از بیماری‌های عصبی، آسیب‌های مغزی یا حتی تغییرات مرتبط با سن باشند. بررسی دقیق عملکرد مغز و درمان‌های هدفمند می‌تواند تأثیر این عوامل را کاهش دهد.
روش‌های درمان اختلال کابوس
هدف از درمان کاهش تعداد و شدت کابوس‌ها و رفع علل زمینه‌ای آن‌ها است:
روان‌درمانی:
درمان شناختی-رفتاری برای بی‌خوابی (CBT-I): تمرکز بر اصلاح افکار و رفتارهایی که بر خواب تأثیر می‌گذارند.
درمان بازنویسی تصویر (IRT): فرد را تشویق به بازنویسی کابوس‌ها با پایانی کمتر آزاردهنده می‌کند.
درمان متمرکز بر تروما: مؤثر برای کابوس‌های مرتبط با PTSD.
دارو درمانی:
پرازوسین: معمولاً برای کابوس‌های ناشی از PTSD تجویز می‌شود.
داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب (در صورت ارتباط با مشکلات روانی).
تغییرات سبک زندگی:
تنظیم برنامه خواب منظم
کاهش مصرف کافئین، الکل و فعالیت‌های تحریک‌کننده قبل از خواب
تمرین تکنیک‌های آرامش‌بخش (مانند ذهن‌آگاهی یا آرام‌سازی پیشرونده عضلات)
درمان علل زمینه‌ای
مدیریت اختلالات همزمان مانند PTSD، افسردگی یا آپنه خواب.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
