مترونیدازول یک داروی آنتیبیوتیک و ضد پروتوزوآ است که برای درمان انواع مختلف عفونتها استفاده میشود. این دارو با مهار رشد باکتریها و پروتوزوآها عمل میکند.
به گزارش خط سلامت این دارو بهطور گسترده برای بیماریهایی مانند عفونت های گوارشی، عفونتهای واژینال و حتی عفونتهای پوستی استفاده میشود. عملکرد مترونیدازول با متوقف کردن رشد میکروب ها، به بدن کمک میکند تا عفونت را بهسرعت کنترل کند و بهبود یابد.
مترونیدازول از طریق وارد شدن به سلول میکروبی عمل میکند و در آنجا توسط آنزیمهای میکروبی به فرم فعال خود تبدیل میشود. این فرم فعال به DNA میکروارگانیسمها متصل شده و باعث شکسته شدن رشتههای DNA و مهار سنتز اسید نوکلئیک میشود. این عمل تکثیر و بقا میکروارگانیسمها را مختل کرده و در نهایت آنها را از بین میبرد.
مترونیدازول به طور عمده علیه باکتریهای بیهوازی (باکتریهایی که به اکسیژن نیاز ندارند) و پروتوزوآها مؤثر است، اما بر بیشتر باکتریهای هوازی (باکتریهایی که در حضور اکسیژن رشد میکنند) تأثیر ندارد.
موارد استفاده از مترونیدازول
مترونیدازول برای درمان انواع مختلف عفونتها تجویز میشود. در اینجا برخی از موارد خاص آن آورده شده است:
عفونتهای بیهوازی
عفونت با کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff): این باکتری میتواند کولیت شدید ایجاد کند، به ویژه پس از مصرف آنتیبیوتیکهای دیگر. مترونیدازول اغلب برای درمان عفونتهای C. diff خفیف تا متوسط به کار میرود، اگرچه برای موارد شدید از وانوکومایسین استفاده میشود.
واژینوز باکتریال: که به دلیل عدم تعادل باکتریهای واژن ایجاد میشود و اغلب با مترونیدازول موضعی یا خوراکی درمان میشود.
بیماری التهابی لگنی (PID): عفونتهای اندامهای تولید مثل زنان که اغلب توسط باکتریهای منتقل شده از راه جنسی ایجاد میشود.
عفونتهای پروتوزوآیی
ژیاردیاز: یک عفونت رودهای که توسط پروتوزوآ ژیاردیا لامبلیا ایجاد میشود و موجب اسهال، گرفتگی شکم و تهوع میشود.
آمبیاز: عفونتی که توسط پروتوزوآ انتاموبا هیستولیتیکا ایجاد میشود و موجب اسهال، اسهال خونی و آبسه کبدی میشود.
تریکومونیاز: یک عفونت منتقله از راه جنسی که توسط پروتوزوآ تریکوموناس واژینالیس ایجاد میشود. مترونیدازول برای درمان آن در هر دو جنس زن و مرد به کار میرود.
عفونت های دیگر
رزاسه: یک بیماری پوستی مزمن که شامل قرمزی و رگهای خونی نمایان میشود و معمولاً با مترونیدازول موضعی درمان میشود.
عفونتهای دندانی: برای درمان بیماری لثه، پریودنتیت و عفونتهای بعد از عملهای دندانپزشکی معمولاً تجویز میشود.
اشکال دارویی و روشهای مصرف مترونیدازول
مترونیدازول در چندین فرم مختلف برای پاسخگویی به نیازهای مختلف درمانی موجود است:
قرصهای خوراکی (معمولاً 250 میلیگرم یا 500 میلیگرم)
ژل موضعی یا کرم (برای شرایطی مانند رزاسه یا عفونتهای موضعی پوست)
فرم داخل وریدی (IV) (برای عفونتهای شدید، به ویژه در بیماران بستری)
ژل یا کرم واژینال (برای عفونتهای واژینال مانند واژینوز باکتریال)
دوز خوراکی بسته به نوع عفونت متفاوت است. به عنوان مثال، برای درمان عفونت C. diff در بزرگسالان، دوز معمول ممکن است 500 میلیگرم هر 8 ساعت برای 10 تا 14 روز باشد. برای تریکومونیاز، ممکن است دوز یکبار 2 گرم تجویز شود.
عوارض جانبی مترونیدازول
اکثر عوارض جانبی خفیف و موقتی هستند، اما برخی از آنها ممکن است شدید باشند. در اینجا برخی از عوارض جانبی شایع و جدی آورده شده است:
مشکلات گوارشی: تهوع، استفراغ، اسهال و درد شکم.
طعم فلزی: شکایت بسیار رایج در میان افرادی که مترونیدازول خوراکی مصرف میکنند.
سردرد و سرگیجه: برخی از بیماران ممکن است احساس سبکی سر یا سردرد کنند، بهویژه در دوزهای بالا.
تغییر رنگ ادرار: ممکن است ادرار به رنگ تیره یا قهوهای مایل به قرمز تغییر کند که بیخطر است.
عوارض جانبی جدی مصرف مترونیدازول
عوارض عصبی: مترونیدازول میتواند باعث سردرد، تشنج یا نوروپاتی محیطی (بیحسی یا سوزش در دستها یا پاها) شود. اگر علائم عصبی مشاهده شود، باید مصرف دارو فوراً متوقف شود.
سمیت کبدی: ممکن است آنزیمهای کبدی را افزایش دهد و بیماران با بیماریهای کبدی نیاز به تنظیم دوز داشته باشند.
واکنشهای آلرژیک شدید: نادر، اما علائم مانند بثورات پوستی، خارش، تورم (بهویژه در صورت/زبان) یا مشکلات تنفسی میتواند نشاندهنده واکنش آلرژیک شدید باشد (آنافلاکسی).
واکنش مشابه دیسولفیرام: مصرف الکل در حین درمان با مترونیدازول میتواند موجب ایجاد واکنش شدید تهوع، استفراغ، سردرد و قرمزی صورت شود (اثر مشابه دیسولفیرام). در طول درمان و به مدت حداقل 48 ساعت پس از آخرین دوز، باید از الکل پرهیز شود.
استفاده طولانیمدت از مترونیدازول، بهویژه در دوزهای بالا، میتواند باعث عوارض شدیدتری مانند:
اختلالات خونی: نادر اما ممکن است مانند لوکوسیتوپنی (کاهش تعداد گلبولهای سفید).
مقاومت دارویی: استفاده بیش از حد یا نادرست از مترونیدازول میتواند منجر به مقاومت باکتریایی شود، بهویژه در درمان عفونتهای بیهوازی.
تداخلات دارویی مترونیدازول
مترونیدازول با چندین داروی دیگر تداخل دارد:
الکل: همانطور که اشاره شد، مصرف الکل در حین درمان با مترونیدازول باید به شدت اجتناب شود به دلیل خطر واکنش مشابه دیسولفیرام.
وارفارین: مترونیدازول میتواند اثر ضدانعقادی وارفارین را افزایش دهد و خطر خونریزی را بالا ببرد. باید سطح INR بهطور منظم کنترل شود.
لیتیوم: میتواند سطح لیتیوم را افزایش دهد و خطر سمیت لیتیوم را بالا ببرد.
تداخلات آنزیمی CYP450: مترونیدازول برخی از آنزیمهای کبدی (مانند CYP3A4) را مهار میکند و میتواند با متابولیسم سایر داروها تداخل کند، مانند سیکلوسپورین و فنیتوئین.
جدول تداخل دارویی مترونیدازول با داروهای مختلف
گروه دارویی | نام داروهای تداخلدار | اثر تداخل |
---|---|---|
الکل | تمام انواع الکل | ایجاد واکنش شدید به نام ترشح دیسولفیرام (تهوع، استفراغ، سردرد، درد شکم، تعریق) |
داروهای ضد انعقاد خون | وارفارین، آسیلک، هپارین | افزایش اثر ضدانعقادی و خطر خونریزی |
لیتیوم | لیتیوم | افزایش سطح لیتیوم در خون و خطر مسمومیت لیتیوم |
داروهای ضد صرع | فنوباربیتال، فنی توئین | کاهش اثر مترونیدازول به دلیل افزایش تجزیه آن در کبد |
داروهای کاهنده اسید معده | پمپهای پروتون (PPI)، آنتیاسیدها | کاهش جذب مترونیدازول و کاهش اثربخشی آن |
داروهای ضد قارچ | کتوکونازول، فلوکونازول | افزایش سطح مترونیدازول در خون و افزایش خطر عوارض جانبی |
داروهای ضد ویروسی (HIV) | ریتوناویر، داروهای ضد ویروسی مشابه | افزایش سطح مترونیدازول در خون و افزایش خطر عوارض جانبی |
داروهای استروئیدی | پردنیزولون، داروهای استروئیدی مشابه | افزایش خطر عوارض جانبی مترونیدازول، بهویژه مشکلات کبدی و گوارشی |
داروهای ضد دیابت | گلی بنکلامید، گلیپیزاید | افزایش اثر داروهای ضد دیابت و خطر افت قند خون |
آنتیبیوتیکهای دیگر | ریدماپین | کاهش اثر مترونیدازول و افزایش خطر ایجاد عوارض جانبی گوارشی |
چه کسانی باید در مصرف مترونیدازول احتیاط کنند؟
بارداری و شیردهی: مترونیدازول بهطور عمومی در دوران بارداری در دسته B قرار دارد، به این معنی که در مطالعات حیوانی هیچ خطری برای جنین نشان داده نشده است، اما مطالعات انسانی محدود هستند. این دارو تنها زمانی در بارداری باید مصرف شود که فواید آن بیشتر از خطرات آن باشد. این دارو در شیر مادر ترشح میشود، بنابراین در دوران شیردهی باید احتیاط شود.
بیماری کبدی: بیماران با مشکلات کبدی نیاز به تنظیم دوز دارند زیرا دارو در کبد متابولیز میشود.
سابقه تشنج: مترونیدازول ممکن است آستانه تشنج را کاهش دهد، بنابراین در افرادی که سابقه تشنج دارند، باید با دقت مصرف شود و در صورت بروز علائم غیرعادی، مصرف دارو قطع گردد.
بیماران سالمند: افراد مسن ممکن است در معرض عوارض جانبی بیشتری مانند گیجی، سرگیجه یا خطر سقوط قرار گیرند، بنابراین در این گروه سنی باید دوز دارو با دقت تنظیم شود.
مراقبت های لازم در طول درمان با مترونیدازول
در طول درمان با مترونیدازول، به ویژه در بیماران با مصرف طولانیمدت یا دوزهای بالا، ممکن است نیاز به انجام برخی آزمایشها باشد تا عوارض جانبی احتمالی را شناسایی کرد. برخی از آزمایشهای مهم عبارتند از:
آزمایش عملکرد کبدی: زیرا این دارو ممکن است باعث افزایش آنزیمهای کبدی شود و در بیماران با مشکلات کبدی نیاز به تنظیم دوز دارد.
تعداد سلولهای خونی: مترونیدازول میتواند باعث کاهش تعداد گلبولهای سفید خون شود (لوکوسیتوپنی)، بنابراین باید تعداد سلولهای خونی بهطور منظم بررسی شود.
عملکرد کلیه: به ویژه در بیماران مسن یا کسانی که مشکلات کلیوی دارند، عملکرد کلیه باید پایش شود.
جدول اشکال دارویی و روشهای مصرف مترونیدازول
در اینجا جدول مربوط به اشکال دارویی و روشهای مصرف مترونیدازول آورده شده است:
نوع دارو | فرم دارویی | روش مصرف | موارد استفاده |
---|---|---|---|
قرص خوراکی | قرص 250 میلیگرم یا 500 میلیگرم | خوراکی (بلعیدن) | درمان عفونتهای باکتریایی و پروتوزوآیی مانند C. diff، ژیاردیاز، تریکومونیاز |
ژل موضعی | 1% ژل (برای پوست) | استفاده موضعی (روی پوست) | درمان رزاسه (بیماری پوستی)، عفونتهای سطحی پوست |
کرم موضعی | 1% کرم (برای پوست) | استفاده موضعی (روی پوست) | درمان رزاسه، عفونتهای سطحی پوستی |
فرم داخل وریدی (IV) | محلول داخل وریدی (IV) | تزریق داخل وریدی | درمان عفونتهای شدید یا در بیمارانی که قادر به مصرف خوراکی نیستند |
ژل واژینال | 0.75% ژل (برای واژن) | استفاده واژینال (درون واژن) | درمان واژینوز باکتریال، عفونتهای واژینال |
کرم واژینال | 0.75% کرم (برای واژن) | استفاده واژینال (درون واژن) | درمان واژینوز باکتریال، عفونتهای واژینال |
نکات اضافی درباره مصرف مترونیدازول
دوز خوراکی بسته به نوع عفونت متغیر است. به طور معمول، برای عفونتهای C. diff بزرگسالان 500 میلیگرم هر 8 ساعت برای 10 تا 14 روز تجویز میشود.
در ژل و کرم موضعی، معمولاً بهطور روزانه یک یا دو بار به ناحیه آسیبدیده پوست اعمال میشود.
فرم داخل وریدی (IV) به طور معمول در بیمارستان برای درمان عفونتهای شدید یا در بیماران بستری استفاده میشود.
تفاوت مترونیدازول با متروماکس و فلوکونازول
در اینجا تفاوتهای اصلی بین مترونیدازول، متروماکس و فلوکونازول آورده شده است:
مترونیدازول (Metronidazole)
مترونیدازول یک آنتیبیوتیک است که عمدتاً علیه باکتریهای بیهوازی و پروتوزوآها (مثل ژیاردیا و تریکوموناس) مؤثر است. این دارو با تغییر ساختار DNA میکروبها و جلوگیری از تکثیر آنها عمل میکند.
درمان عفونتهای باکتریایی و پروتوزوآیی مانند عفونتهای ناشی از C. diff (کلستریدیوم دیفیسیل)، ژیاردیاز، تریکومونیاز، بیماری التهابی لگنی (PID)، و واژینوز باکتریال.
فرمهای دارویی: قرص خوراکی، ژل موضعی، کرم موضعی، داخل وریدی و ژل واژینال.
متروماکس (Metromax)
گروه دارویی: متروماکس یک برند تجاری داروی مترونیدازول است که برای درمان همان بیماریها و عفونتها به کار میرود.
مکانیزم عمل: متروماکس همانند مترونیدازول عمل میکند، زیرا حاوی مترونیدازول به عنوان ماده فعال است.
موارد استفاده: متروماکس هم مانند مترونیدازول برای درمان عفونتهای باکتریایی و پروتوزوآیی مشابه به آن، از جمله عفونتهای ناشی از C. diff، ژیاردیا، و تریکوموناس استفاده میشود.
فرمهای دارویی: معمولاً به شکل قرص خوراکی و در موارد خاص ممکن است به صورت داخل وریدی یا دیگر فرمهای موضعی نیز موجود باشد.
تفاوت اصلی: متروماکس فقط یک برند از مترونیدازول است و از لحاظ اثرگذاری و ترکیب مشابه مترونیدازول عمل میکند.
فلوکونازول (Fluconazole)
گروه دارویی: آنتیفنگال (ضد قارچ)
مکانیزم عمل: فلوکونازول یک داروی ضد قارچ است که با مهار آنزیمهای خاص در قارچها (آنزیم سیتوکروم P450) موجب اختلال در ساختار غشای سلولی قارچها میشود و رشد آنها را متوقف میکند.
موارد استفاده: درمان عفونتهای قارچی مانند کاندیدیاز (عفونتهای قارچی در دهان، واژن و سیستم گوارشی)، مِنیژیت قارچی، و برخی عفونتهای قارچی سیستمیک. همچنین برای پیشگیری از عفونتهای قارچی در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف (مانند مبتلایان به HIV) تجویز میشود.
جدول تفاوتهای کلیدی بین مترونیدازول، متروماکس و فلوکونازول:
ویژگی | مترونیدازول | متروماکس (برند مترونیدازول) | فلوکونازول |
---|---|---|---|
گروه دارویی | آنتیبیوتیک و ضد پروتوزوآ | آنتیبیوتیک و ضد پروتوزوآ | ضد قارچ |
مکانیزم عمل | مهار ساختار DNA میکروبها | همانند مترونیدازول (ماده فعال مترونیدازول) | مهار آنزیمهای قارچی و اختلال در غشای سلولی |
موارد استفاده | عفونتهای بیهوازی و پروتوزوآها | همانند مترونیدازول | عفونتهای قارچی مانند کاندیدیاز، مننژیت قارچی |
فرم دارویی | قرص خوراکی، ژل موضعی، کرم موضعی، IV | قرص خوراکی، فرم داخل وریدی | قرص خوراکی، محلول خوراکی، فرم داخل وریدی |
نوع عفونتهای درمانی | عفونتهای باکتریایی و پروتوزوآیی | همانند مترونیدازول | عفونتهای قارچی |
در اینجا طریقه مصرف و دوز مصرفی داروی مترونیدازول برای اشکال مختلف دارویی در سنین مختلف به صورت جدول و توضیح آورده شده است:
طریقه مصرف و دوز مصرفی مترونیدازول
فرم دارویی | سنین و دوز مصرفی | طریقه مصرف | موارد استفاده |
---|---|---|---|
قرص خوراکی (250 mg یا 500 mg) |
بزرگسالان: 500 میلیگرم هر 8 ساعت برای 7-10 روز (بسته به نوع عفونت)
کودکان (وزن کمتر از 35 کیلوگرم): 7.5 میلیگرم/کیلوگرم بهطور معمول هر 6 ساعت (دوز دقیق باید توسط پزشک تعیین شود) |
خوراکی (بلعیدن با آب) | عفونتهای بیهوازی، پروتوزوآیی (ژیاردیاز، تریکومونیاز، C. diff) |
ژل موضعی (1%) | بزرگسالان و نوجوانان: یک لایه نازک روی پوست affected (یک یا دو بار در روز) | استفاده موضعی (روی پوست affected) | درمان رزاسه، عفونتهای سطحی پوست |
کرم موضعی (1%) | بزرگسالان و نوجوانان: یک لایه نازک روی پوست affected (یک یا دو بار در روز) | استفاده موضعی (روی پوست affected) | درمان رزاسه، عفونتهای سطحی پوست |
محلول داخل وریدی (IV) |
بزرگسالان: 500 میلیگرم هر 8 ساعت در موارد شدید، ممکن است برای درمان عفونتهای جدی به مدت 7-14 روز استفاده شود.
کودکان: دوز معمولی 15 میلیگرم/کیلوگرم هر 6-8 ساعت |
تزریق داخل وریدی (در بیمارستان) | درمان عفونتهای شدید، عفونتهای بیهوازی، پروتوزوآیی |
ژل واژینال (0.75%) | بزرگسالان (زنان): یک اپلیکاتور (5 گرم) هر شب به مدت 5 روز | واژینال (قرار دادن در داخل واژن قبل از خواب) | درمان واژینوز باکتریال، عفونتهای واژینال |
کرم واژینال (0.75%) | بزرگسالان (زنان): یک اپلیکاتور (5 گرم) هر شب به مدت 5 روز | واژینال (قرار دادن در داخل واژن قبل از خواب) | درمان واژینوز باکتریال، عفونتهای واژینال |
مترونیدازول معمولاً به صورت خوراکی برای درمان انواع مختلف عفونتهای باکتریایی و پروتوزوآیی مصرف میشود. دوز معمولی برای بزرگسالان 500 میلیگرم هر 8 ساعت است. در کودکان نیز دوز بر اساس وزن بدن تنظیم میشود.
ژل و کرم موضعی: این فرمهای دارویی بیشتر برای درمان مشکلات پوستی مانند رزاسه (بیماری پوستی مزمن که باعث قرمزی صورت میشود) استفاده میشوند. باید ژل یا کرم را به صورت موضعی و فقط در ناحیه آسیبدیده پوست استفاده کرد.
محلول داخل وریدی (IV): در بیمارانی که قادر به مصرف داروی خوراکی نیستند یا عفونتهای شدید دارند، از مترونیدازول داخل وریدی استفاده میشود. دوز معمول برای بزرگسالان 500 میلیگرم هر 8 ساعت است.
ژل و کرم واژینال: این اشکال برای درمان واژینوز باکتریال (عدم تعادل باکتریها در واژن) و عفونتهای واژینال تجویز میشوند. معمولاً به صورت یک اپلیکاتور (5 گرم) قبل از خواب در داخل واژن استفاده میشود.
دوز مصرفی مترونیدازول در سنین مختلف
سن | دوز مصرفی |
---|---|
بزرگسالان | 500 میلیگرم هر 8 ساعت برای 7-10 روز (بسته به نوع عفونت) |
کودکان (وزن کمتر از 35 کیلوگرم) | 7.5 میلیگرم/کیلوگرم بهطور معمول هر 6 ساعت (دوز دقیق باید توسط پزشک تعیین شود) |
کودکان (وزن بیشتر از 35 کیلوگرم) | دوز بزرگسالان (500 میلیگرم هر 8 ساعت) |
افراد مسن (بالای 65 سال) | معمولاً به همان دوز بزرگسالان، ولی نیاز به احتیاط در صورت وجود مشکلات کبدی یا کلیوی |
نکات مهم در مصرف مترونیدازول
در دوران بارداری و شیردهی، مترونیدازول باید تنها در صورتی مصرف شود که پزشک آن را تجویز کرده باشد.
از مصرف الکل در طول درمان با مترونیدازول و 48 ساعت پس از اتمام درمان پرهیز شود، زیرا ممکن است باعث بروز عوارض جانبی شدید مانند تهوع و استفراغ شود.
برای درمان عفونتهای بیهوازی و پروتوزوآیی، ممکن است دوز مصرفی متغیر باشد، بنابراین مهم است که دستورالعمل پزشک را دقیقاً دنبال کنید.
مترونیدازول در درمان چه بیماری هایی استفاده می شود؟
مترونیدازول برای درمان انواع مختلفی از عفونتها و بیماریها استفاده میشود، بهویژه عفونتهای ناشی از باکتریهای بیهوازی و پروتوزوآها. در ادامه فهرستی از بیماریها و عفونتهایی که این دارو برای آنها تجویز میشود آورده شده است:
عفونتهای ناشی از باکتریهای بیهوازی
عفونتهای دستگاه گوارش
کولیت ناشی از Clostridium difficile (C. diff): این بیماری باعث التهاب روده بزرگ میشود و معمولاً پس از مصرف آنتیبیوتیکها ایجاد میشود.
آبسههای شکمی: مانند آبسههای روده یا کبد که ناشی از باکتریهای بیهوازی هستند.
آبسههای کبدی: بهویژه آبسههای کبدی ناشی از Entamoeba histolytica (آنتاموبا هیستولیتیکا).
عفونتهای دستگاه تناسلی و ادراری
پروستاتیت (التهاب پروستات): این التهاب ممکن است توسط باکتریهای بیهوازی ایجاد شود.
عفونتهای لگنی: مانند بیماری التهابی لگنی (PID) که شامل عفونتهای رحم، لولههای فالوپ و تخمدانها است.
عفونتهای پوستی: عفونتهای سطحی و عمقی پوست مانند آبسههای پوست و بافتهای نرم.
عفونتهای ناشی از پروتوزوآها
ژیاردیاز (Giardiasis): عفونت رودهای ناشی از پروتوزوآ Giardia lamblia که موجب اسهال و درد شکم میشود.
تریکومونیاز (Trichomoniasis): یک عفونت مقاربتی که ناشی از پروتوزوآ Trichomonas vaginalis است.
آمیبیاز (Amebiasis): عفونت رودهای ناشی از پروتوزوآ Entamoeba histolytica که میتواند به اسهال شدید و آبسههای کبدی منجر شود.
واژینوز باکتریال (Bacterial Vaginosis)
واژینوز باکتریال یک اختلال واژنی است که به علت رشد بیش از حد برخی از باکتریها در واژن ایجاد میشود. مترونیدازول یکی از داروهایی است که برای درمان این بیماری استفاده میشود.
رزاسه (Rosacea)
رزاسه یک بیماری پوستی مزمن است که باعث قرمزی و گاهی جوشهای کوچک روی صورت میشود. از ژل و کرم موضعی مترونیدازول برای کاهش علائم و التهاب این بیماری استفاده میشود.
پیشگیری از عفونتهای بیهوازی در جراحیها
مترونیدازول ممکن است در برخی از جراحیها، به ویژه جراحیهای دستگاه گوارش، بهعنوان پیشگیری از عفونتهای بیهوازی تجویز شود.
دیگر کاربردهای درمانی مترونیدازول
آبسههای مغزی: آبسههای مغزی ناشی از باکتریهای بیهوازی که ممکن است در اثر عفونتهای دیگر مانند عفونتهای سینوسی یا دندان ایجاد شوند.
عفونتهای دندانی: مترونیدازول گاهی برای درمان عفونتهای دندانی ناشی از باکتریهای بیهوازی یا بهعنوان یک آنتیبیوتیک کمکی در کنار دیگر داروها استفاده میشود.
عوارض شایع مترونیدازول
این عوارض معمولاً موقتی و قابل کنترل هستند:
تهوع و استفراغ
درد یا ناراحتی معده
سردرد
طعم فلزی در دهان
اسهال یا یبوست
خشکی دهان
سرگیجه یا احساس سبکی سر
خستگی یا ضعف عمومی
عوارض جدیتر و نادر مترونیدازول
این عوارض به طور نادر پیش میآیند، ولی در صورت بروز نیاز به مشورت فوری با پزشک دارند:
کهیر، تورم صورت، لبها، زبان یا گلو (که میتواند باعث مشکلات تنفسی شود)
مشکل در تنفس
زرد شدن پوست یا چشمها (یرقان)
درد شدید در قسمت فوقانی شکم
تغییر در رنگ ادرار (ادرار تیره)
از دست دادن اشتها
تشنج
بیحسی یا سوزش در دستها یا پاها
تغییر در خلق و خو یا اختلالات روانی (مانند سردرگمی، اضطراب شدید یا افسردگی)
عفونتهای قارچی
کاهش تعداد گلبولهای سفید خون (که میتواند خطر عفونت را افزایش دهد)
کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون (که ممکن است منجر به کمخونی شود)
کاهش تعداد پلاکتها (که میتواند باعث خونریزی یا کبودی شود)
عوارض مربوط به مصرف همزمان مترونیدازول با الکل
یکی از خطرات جدی مصرف مترونیدازول همزمان با الکل است. مصرف الکل در طول درمان با مترونیدازول یا 48 ساعت پس از قطع دارو میتواند باعث بروز یک واکنش به نام "ترشح دیسولفیرام" شود که علائمی مانند:
تهوع
استفراغ
سردرد
تعریق
درد شکم
سرگیجه
قرمزی و احساس گرما در صورت و گردن
عوارض مصرف خودسرانه مترونیدازول
خوردن مترونیدازول بهصورت خودسرانه توصیه نمیشود. این دارو باید تنها تحت نظر پزشک و بر اساس تشخیص او مصرف شود. دلایل مختلفی وجود دارد که چرا نباید مترونیدازول را بهصورت خودسرانه مصرف کرد:
مترونیدازول برای درمان انواع خاصی از عفونتها (باکتریهای بیهوازی و پروتوزوآها) طراحی شده است. بدون تشخیص درست، مصرف این دارو ممکن است مؤثر نباشد و باعث به تأخیر افتادن درمان عفونتهای واقعی یا حتی تشدید بیماری شود.
دوز و مدت زمان مصرف مترونیدازول
مصرف نادرست دوز میتواند اثر بخشی دارو را کاهش دهد یا منجر به ایجاد مقاومت میکروبی شود. پزشک دوز مناسب و مدت زمان مصرف را بر اساس نوع عفونت و شرایط بیمار تعیین میکند.
در برخی موارد، مصرف خودسرانه ممکن است موجب بروز عوارض جانبی شدید مانند مشکلات کبدی، اختلالات عصبی و عفونتهای قارچی شود.
عوارض جانبی و تداخلات دارویی مترونیدازول
مترونیدازول ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشد. مصرف آن همراه با داروهایی که پزشک تجویز نکرده است، میتواند اثرات داروها را تغییر داده یا خطرات جانبی جدیدی ایجاد کند.
همچنین، مصرف الکل همزمان با مترونیدازول میتواند باعث بروز واکنشهای شدید مانند تهوع و استفراغ، درد شکم و سرگیجه شود.
تداخل مترونیدازل با مواد غذایی
هنگام مصرف مترونیدازول، باید از برخی مواد غذایی و مکملها پرهیز کنید تا از بروز عوارض جانبی جدی جلوگیری شود. مهمترین نکته در این زمینه پرهیز از مصرف الکل است، اما علاوه بر آن، برخی مواد غذایی و نوشیدنیها نیز باید با احتیاط مصرف شوند.
الکل
الکل بهطور کامل باید از رژیم غذایی شما در زمان مصرف مترونیدازول حذف شود. مصرف الکل حتی در فاصله 48 ساعت پس از اتمام درمان میتواند باعث واکنشهای شدید به نام ترشح دیسولفیرام شود. این واکنش شامل علائم زیر است:
تهوع و استفراغ شدید
سردرد شدید
تعریق زیاد
درد شکم
سرگیجه
قرمزی و احساس گرما در صورت و گردن
این واکنش میتواند بسیار ناخوشایند و حتی خطرناک باشد.
مواد غذایی حاوی تیزاب یا اسید زیاد
مواد غذایی که اسیدی هستند، مانند برخی از مرکبات (پرتقال، لیمو، گریپفروت) و گوجهفرنگی ممکن است معده را تحریک کنند و باعث درد یا ناراحتی معده شوند که یکی از عوارض شایع مترونیدازول است.
اگر به این دسته از مواد غذایی حساسیت دارید، بهتر است از مصرف آنها هنگام مصرف مترونیدازول خودداری کنید.
غذاهای پرچرب یا سنگین
خوردن غذاهای چرب و سنگین مانند فست فودها یا غذاهای سرخشده میتواند به تشدید عوارض جانبی مانند تهوع و درد معده کمک کند.
بهتر است رژیم غذایی سادهتر و سبکتر را دنبال کنید تا عوارض جانبی مترونیدازول کاهش یابد.
مواد غذایی حاوی کافئین زیاد
مصرف کافئین در کنار مترونیدازول ممکن است باعث افزایش خطر بروز اضطراب، سردرد و بیخوابی شود. اگر مصرف کافئین بهطور مداوم انجام میشود، بهتر است از مصرف زیاد آن در زمان درمان خودداری کنید.
غذاهای حاوی آهن زیاد
برخی منابع حاوی آهن مانند قرصهای آهن یا غذاهایی مانند سبزیجات برگسبز، گوشت قرمز و حبوبات ممکن است با مترونیدازول تداخل داشته باشند و جذب دارو را کاهش دهند. بهتر است مصرف این مواد غذایی و مکملها را به فاصله زمانی از مصرف دارو انجام دهید.
نکات مهم دیگر در رابطه با مصرف مترونیدازول
آب زیاد بنوشید: مصرف مترونیدازول میتواند باعث افزایش احتمال بروز مشکلات کبدی یا کلیوی شود. برای جلوگیری از این مشکلات، آب کافی مصرف کنید و از مواد غذایی سالم و مغذی استفاده کنید.
نوشیدنیهای کافئیندار مانند قهوه، چای یا نوشابههای انرژیزا نیز باید با احتیاط مصرف شوند زیرا ممکن است تحریککننده باشند و برخی از عوارض جانبی مترونیدازول را تشدید کنند.
مصرف مترونیدازول چه تاثیری بر ادرار دارد؟
مترونیدازول میتواند برخی تغییرات در رنگ ادرار ایجاد کند که معمولاً بیضرر و موقتی است. در ادامه، توضیحاتی در مورد تأثیر مترونیدازول بر ادرار آورده شده است:
تغییر رنگ ادرار به رنگ تیره (قهوهای یا قرمز تیره)
یکی از عوارض جانبی رایج مترونیدازول، تغییر رنگ ادرار به قهوهای یا قرمز تیره است.
این تغییر رنگ معمولاً بیضرر است و به دلیل وجود یک متابولیت از دارو در ادرار اتفاق میافتد که به طور موقت رنگ ادرار را تغییر میدهد.
این اثر موقتی است و پس از اتمام دوره درمان با مترونیدازول معمولاً رنگ ادرار به حالت طبیعی خود بازمیگردد.
مترونیدازول معمولاً تأثیر منفی یا آسیبزایی به عملکرد کلیهها یا مثانه ندارد. با این حال، در صورتی که بیمار مشکلات کلیوی یا کبدی داشته باشد، ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو باشد.
احتیاط در بیماران با مشکلات کبدی یا کلیوی
اگر شخصی دارای بیماریهای کبدی یا کلیوی باشد، ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو یا نظارت بر عملکرد کلیهها و کبد وجود داشته باشد، اما این موضوع به طور مستقیم بر تغییر رنگ ادرار تأثیری نمیگذارد.
تاثیر مصرف مترونیدازول بر پریود
مترونیدازول معمولاً تاثیری مستقیم بر چرخه قاعدگی (پریود) ندارد و نباید باعث تغییرات عمدهای در قاعدگی شود. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است عوارض جانبی مترونیدازول به طور غیرمستقیم روی پریودی تاثیر بگذارد. در ادامه توضیح میدهیم:
تغییرات هورمونی و پریود
مترونیدازول از طریق تأثیر بر هورمونها یا سیستم تولیدمثل بر قاعدگی تأثیر نمیگذارد. این دارو بیشتر برای درمان عفونتهای باکتریایی و پروتوزوآها استفاده میشود و به طور کلی هیچ ارتباط مستقیم با تغییرات هورمونی یا اختلالات در چرخه قاعدگی ندارد.
تداخل مترونیدازول با داروهای ضد بارداری
مترونیدازول ممکن است با برخی داروهای ضد بارداری تداخل داشته باشد، بهویژه قرصهای ضد بارداری خوراکی. مصرف همزمان مترونیدازول با این داروها میتواند موجب کاهش اثربخشی قرصهای ضد بارداری شود و احتمال بارداری ناخواسته را افزایش دهد.
بهطور غیرمستقیم، اگر فردی با مترونیدازول درمان شود و متوجه شود که اثربخشی قرصهای ضد بارداری کاهش یافته، ممکن است به استفاده از روشهای دیگر پیشگیری از بارداری نیاز داشته باشد.
تأثیرات روانی مصرف مترونیدازول
برخی افراد ممکن است در اثر نگرانیهای مربوط به درمان یا عوارض جانبی دارو دچار استرس شوند که در موارد نادر میتواند بر قاعدگی تأثیر بگذارد. استرس میتواند باعث تغییرات موقتی در زمانبندی یا شدت خونریزی قاعدگی شود.
تداخل مترونیدازول با داروهای اعصاب و روان
مترونیدازول ممکن است با برخی داروهای اعصاب تداخل داشته باشد، بنابراین قبل از شروع درمان با مترونیدازول باید به پزشک خود اطلاع دهید که از چه داروهایی استفاده میکنید. در ادامه به توضیح برخی از داروهای اعصاب و تداخلهای ممکن با مترونیدازول میپردازیم:
داروهای ضد افسردگی (SSRIها و SNRIها)
داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین، سرترالین، پاروکستین (SSRIها) یا دوکستین (SNRIها) ممکن است تداخلاتی با مترونیدازول ایجاد کنند.
مترونیدازول ممکن است خطر سندرم سروتونین را افزایش دهد که یک وضعیت پزشکی خطرناک است که شامل علائمی مانند تب بالا، تشنج، تعریق زیاد، لرزش، و تغییرات در فشار خون میشود.
این تداخل زمانی خطرناکتر است که مترونیدازول با داروهایی که سطح سروتونین در مغز را افزایش میدهند، مانند داروهای ضد افسردگی، استفاده شود.
داروهای آرامبخش و خوابآورها (بنزودیازپینها)
بنزودیازپینها (مانند دیازپام، آلپرازولام، لورازپام) ممکن است با مترونیدازول تداخل نداشته باشند، اما هر دو دارو ممکن است باعث خوابآلودگی یا کاهش هوشیاری شوند. بنابراین، مصرف همزمان این داروها باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد.
همچنین، در صورتی که داروهای ضد اضطراب یا آرامبخش را همراه با مترونیدازول مصرف کنید، ممکن است اثرات آرامبخش و خوابآور داروها تشدید شود.
داروهای ضد روانپریشی (آنتیسایکوتیکها)
داروهای ضد روانپریشی مانند هالوپریدول و کلروپرومازین ممکن است با مترونیدازول تداخل نداشته باشند، اما همانند داروهای آرامبخش، در صورت مصرف همزمان با مترونیدازول باید مراقب بروز اثرات جانبی مانند خوابآلودگی یا کاهش هوشیاری بود.
در صورتی که این داروها برای درمان اختلالات روانی تجویز شدهاند، باید تحت نظارت دقیق پزشک مصرف شوند.
داروهای ضد تشنج (آنتیکوانولسانتها)
برخی داروهای ضد تشنج مانند فنیتوئین یا فنوباربیتال ممکن است اثر مترونیدازول را کاهش دهند. این داروها میتوانند سرعت متابولیسم مترونیدازول در کبد را افزایش دهند، که میتواند اثربخشی آن را کاهش دهد.
داروهای خوابآور و ضد اضطراب (ضد اضطرابهای غیر بنزودیازپینی)
برخی داروهای ضد اضطراب که غیر بنزودیازپینی هستند (مانند زوپیدم یا هیدروکسیزین) میتوانند اثرات آرامبخش مترونیدازول را تشدید کنند. اگر این داروها بهطور همزمان با مترونیدازول مصرف شوند، ممکن است باعث خوابآلودگی یا کاهش هوشیاری شوند
جدول تداخل دارویی مترونیدازول با داروهای اعصاب
گروه دارویی | نام داروهای تداخلدار | اثر تداخل |
---|---|---|
داروهای ضد افسردگی (SSRIها و SNRIها) | فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، دوکستین | افزایش خطر سندرم سروتونین (تب، لرزش، تعریق، تغییرات فشار خون) |
داروهای آرامبخش (بنزودیازپینها) | دیازپام، آلپرازولام، لورازپام | افزایش اثر آرامبخشی و خوابآلودگی |
داروهای ضد روانپریشی | هالوپریدول، کلروپرومازین | افزایش اثرات خوابآور و کاهش هوشیاری |
داروهای ضد تشنج (آنتیکوانولسانتها) | فنیتوئین، فنوباربیتال | کاهش اثر مترونیدازول (افزایش متابولیسم آن در کبد) |
داروهای ضد اضطراب غیر بنزودیازپینی | زوپیدم، هیدروکسیزین | افزایش اثرات آرامبخشی و خوابآلودگی |
نکات مهم
سندرم سروتونین: ترکیب مترونیدازول با داروهای ضد افسردگی (SSRIها و SNRIها) میتواند خطر سندرم سروتونین را افزایش دهد که یک وضعیت پزشکی خطرناک است.
خوابآلودگی: مصرف همزمان مترونیدازول با داروهای آرامبخش، ضد روانپریشی، یا ضد اضطراب میتواند خوابآلودگی یا کاهش هوشیاری ایجاد کند.
کاهش اثر مترونیدازول: داروهای ضد تشنج مانند فنیتوئین و فنوباربیتال میتوانند باعث کاهش اثر مترونیدازول شوند.
نتیجهگیری
مترونیدازول ممکن است با داروهای مختلف اعصاب تداخل داشته باشد و باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود. برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، همیشه به پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف میکنید اطلاع دهید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است