دیابت نوع 3 چیست؟

عوامل ژنتیکی

افرادی که در خانواده‌شان سابقه آلزایمر یا دیابت وجود دارد، به‌طور ژنتیکی بیشتر در معرض خطر این بیماری‌ها هستند. ژن‌هایی مانند APOE-e4 که به شدت با آلزایمر مرتبط است، در برخی افراد به‌صورت ارثی وجود دارد. این ژن می‌تواند بر نحوه متابولیسم چربی‌ها و گلوکز در بدن تأثیر بگذارد و خطر بروز مقاومت به انسولین و تخریب نورون‌های مغزی را افزایش دهد. همچنین، ژن‌هایی که حساسیت به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهند، ممکن است به‌طور غیرمستقیم زمینه‌ساز تغییرات مغزی مرتبط با دیابت نوع 3 شوند.

مقاومت به انسولین

مقاومت به انسولین زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های بدن به اثرات انسولین پاسخ کافی نمی‌دهند. این وضعیت باعث افزایش سطح گلوکز در خون و تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود که استرس اکسیداتیو ایجاد می‌کنند. مغز، به‌دلیل نیاز بالای خود به انرژی، بیشتر در معرض این آسیب قرار دارد. استرس اکسیداتیو نه‌تنها به سلول‌های مغزی آسیب می‌زند، بلکه تجمع پروتئین‌های آمیلوئید بتا و تاو را که از نشانه‌های اصلی آلزایمر هستند، تسریع می‌کند. همچنین مقاومت به انسولین می‌تواند جریان خون در مغز را مختل کند و به تخریب نورون‌ها دامن بزند.

 عوامل محیطی

رژیم غذایی نامناسب: مصرف زیاد قند، چربی‌های اشباع‌شده، و غذاهای فرآوری‌شده می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش دهد. این نوع رژیم غذایی، التهاب سیستمیک و استرس اکسیداتیو را تشدید کرده و تأثیر منفی بر عملکرد مغز می‌گذارد.

سبک زندگی کم‌تحرک: عدم فعالیت بدنی کافی باعث کاهش حساسیت سلول‌ها به انسولین می‌شود. ورزش نکردن همچنین جریان خون مغز را کاهش داده و خطر تخریب نورون‌ها را افزایش می‌دهد.

چاقی: چربی اضافی بدن، به‌ویژه چربی احشایی، هورمون‌ها و مواد التهابی تولید می‌کند که مقاومت به انسولین را تشدید می‌کنند. چاقی همچنین می‌تواند از طریق اختلال در متابولیسم گلوکز و لیپیدها، تأثیر مستقیمی بر سلامت مغز داشته باشد.

این عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی در کنار یکدیگر خطر ابتلا به دیابت نوع 3 و بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهند. با درک بهتر این عوامل و مدیریت آن‌ها می‌توان خطرات را کاهش داد و از بروز عوارض پیشگیری کرد.

1. ورزش منظم

ورزش منظم تأثیر مثبتی بر سلامت عمومی و به‌ویژه بر مغز دارد. فعالیت بدنی باعث بهبود حساسیت به انسولین می‌شود و به سلول‌ها کمک می‌کند تا گلوکز را بهتر مصرف کنند، که به کاهش سطح قند خون و کاهش استرس اکسیداتیو منجر می‌شود. ورزش همچنین باعث افزایش جریان خون در مغز و تقویت ارتباطات عصبی می‌شود که می‌تواند عملکرد شناختی را بهبود بخشد. بهترین ترکیب ورزشی شامل تمرینات هوازی (مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یا شنا) برای تقویت قلب و تمرینات قدرتی (مانند وزنه‌زدن یا حرکات مقاومتی) برای ساخت عضله است.

2. رژیم غذایی سالم

رژیم غذایی سالم می‌تواند مقاومت به انسولین را کاهش داده و خطر ابتلا به دیابت نوع 3 و آلزایمر را کم کند. مصرف غذاهایی با فیبر بالا (مانند سبزیجات، میوه‌ها، و غلات کامل) به تثبیت سطح قند خون و کاهش التهاب کمک می‌کند. اجتناب از چربی‌های اشباع و ترانس و انتخاب چربی‌های سالم (مانند روغن زیتون، آجیل، و ماهی‌های چرب) باعث بهبود سلامت مغز و کاهش خطر تشکیل پلاک‌های آمیلوئید می‌شود. همچنین، مصرف قندهای ساده را محدود کرده و به جای آن از کربوهیدرات‌های پیچیده استفاده کنید که به تدریج گلوکز آزاد می‌کنند.

3. فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی

فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی به تحریک مغز و حفظ عملکرد شناختی کمک می‌کنند. حل پازل‌ها، یادگیری زبان جدید، یا نواختن موسیقی می‌تواند مسیرهای عصبی جدیدی در مغز ایجاد کند و ارتباطات نورونی را تقویت کند. معاشرت با دیگران نیز استرس را کاهش می‌دهد و از انزوای اجتماعی که می‌تواند بر سلامت روان و مغز تأثیر منفی بگذارد، جلوگیری می‌کند. تحقیقات نشان داده است که تعاملات اجتماعی منظم خطر زوال عقل را کاهش می‌دهد.

4. خواب کافی و مدیریت استرس

خواب کافی (7 تا 9 ساعت در شب) برای بازسازی مغز و پاکسازی مواد زائد، از جمله پروتئین‌های مرتبط با آلزایمر، ضروری است. کمبود خواب می‌تواند سطح استرس را افزایش داده و باعث تشدید التهاب و مقاومت به انسولین شود. از طرف دیگر، مدیریت استرس با روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، یا تمرینات تنفسی می‌تواند تولید هورمون‌های استرس مانند کورتیزول را کاهش دهد که تأثیر منفی بر مغز دارد. کاهش استرس همچنین به بهبود کیفیت خواب و سلامت عمومی کمک می‌کند.

با تمرکز بر این چهار عامل مهم می‌توان خطر دیابت نوع 3 و بیماری‌های مرتبط با آن، از جمله آلزایمر، را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.