سلنیوم یک ریز مغذی ضروری است که بدن به مقدار کم به آن نیاز دارد. این ماده به طور طبیعی در بسیاری از غذاها یافت می شود و آجیل برزیلی غنی ترین منبع سلنیوم رژیمی است.
به گزارش خط سلامت سلنیوم برای ساخت ترکیباتی به نام سلنوپروتئین در بدن مورد نیاز است. سلنوپروتئین‌ها، مانند گلوتاتیون پراکسیداز و تیوردوکسین ردوکتاز، نقش حیاتی در سلامت انسان از جمله سنتز DNA، متابولیسم هورمون تیروئید، محافظت در برابر استرس اکسیداتیو و عفونت‌ها و تولید مثل دارند. کبد متابولیسم سلنیوم را در بدن تنظیم می کند.
فواید سلنیوم برای سلامتی
سلنیوم دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است . تحقیقات نشان می دهد که مزایای بالقوه زیادی برای سلامتی دارد، از جمله:
پیشگیری از سرطان و کاهش خطر ابتلا به سرطان
کاهش خطر قلبی عروقی
کاهش خطر زوال شناختی و بیماری آلزایمر
کاهش خطر ابتلا به بیماری تیروئید
اثرات مفید بر سلامت باروری
کاربرد اصلی سلنیوم چیست؟
گونه های فعال اکسیژن (ROS) و آنتی اکسیدان ها موادی در بدن هستند که در بسیاری از فرآیندها شرکت می کنند و تعادلی به نام تعادل ردوکس را حفظ می کنند. سطوح بیش از حد هر یک از این مواد می تواند مضر باشد. ROS بیش از حد می تواند منجر به استرس اکسیداتیو شود که منجر به آسیب سلولی و مرگ سلولی می شود. آسیب ناشی از ROS با بسیاری از بیماری ها در بدن انسان از جمله بیماری قلبی و سرطان مرتبط است. آنتی اکسیدان های بیش از حد می تواند منجر به کاهش استرس و اختلال در سیگنال دهی سلولی شود.
آنتی اکسیدان ها نقش مهمی در پاکسازی ROS و کمک به حفظ سلول ها و بافت های سالم دارند. سلنیوم یک عنصر کلیدی در سلنوپروتئین های آنتی اکسیدانی است که از بدن در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از مقادیر بیش از حد گونه های فعال اکسیژن (ROS) محافظت می کند.
علائم کمبود سلنیوم
کمبود سلنیوم به ندرت باعث عوارض یا علائم واضح سلامتی می شود. با این حال، می تواند منجر به تغییرات بیوشیمیایی شود که می تواند خطر برخی از شرایط سلامتی را افزایش دهد. سطوح پایین سلنیوم پلاسما با بیماری های زیر مرتبط است:
بیماری کشان که بر عضله قلب در زنان در سنین باروری و کودکان خردسال تأثیر می گذارد. پس از اینکه دانشمندان دریافتند مصرف مکمل‌های سلنیوم می‌تواند خطر ابتلا به آن را تا 90 درصد کاهش دهد، نادر است.
بیماری کاشین بک، وضعیتی که باعث التهاب مفاصل می شود که بیشتر در کودکان و نوجوانان ایجاد می شود.
بدتر شدن کمبود ید و کم کاری تیروئید ( تیروئید کم کار ) در نوزادان و کودکان خردسال که در مناطقی با سطوح بسیار پایین سلنیوم زندگی می کنند.
سلنیوم و پیشگیری از سرطان
به دلیل نقش آن در ترمیم DNA، اثرات آنتی اکسیدانی و حمایت از سیستم ایمنی ، دانشمندان بر این باورند که سلنیوم در پیشگیری از سرطان، کاهش خطر سرطان و کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان نقش دارد. مکمل سلنیوم به طور گسترده در سرطان پروستات ، سرطان ریه ، سرطان سینه و سرطان روده بزرگ مورد مطالعه قرار گرفته است.
کاهش خطر مشکلات قلبی عروقی
از آنجایی که سلنوپروتئین ها دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی هستند، این ترکیبات می توانند التهاب را کاهش دهند و از تجمع پلاکت ها (زمانی که سلول های خونی کوچک به هم می چسبند و لخته تشکیل می دهند) و اکسیداسیون لیپید (زمانی که چربی با اکسیژن واکنش می دهد و تجزیه می شود) جلوگیری می کند. تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های سلنیوم خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند.
تقویت عملکرد شناختی
مطالعات نشان داده اند که افراد مسن تر غلظت سلنیوم کمتری در خون خود دارند. تحقیقات همچنین نشان می دهد که کمبود مزمن سلنیوم با زوال شناختی مرتبط است. علاوه بر این، افراد مسن با سطح سلنیوم خون بالاتر و دریافت سلنیوم بالاتر، نمرات شناختی بهتری دارند. بنابراین دانشمندان بر این باورند که افزایش مصرف سلنیوم به طور بالقوه می تواند خطر زوال شناختی و اختلالات عصبی مانند بیماری آلزایمر را کاهش دهد.
پیشگیری از تشدید عفونت HIV
در بزرگسالان و کودکان مبتلا به عفونت HIV ، کمبود سلنیوم با خطر بیشتر عوارض و مرگ و میر (بیماری شدید و مرگ) مرتبط است. با این حال، مطالعات گسترده‌تر و جامع‌تر و بررسی‌های آزمایش‌های بالینی در مورد اینکه آیا مکمل سلنیوم می‌تواند بر پیامدهای بیماری در افراد مبتلا به HIV تأثیر بگذارد، نتایج متفاوتی را نشان داده‌اند.
تقویت بهداشت باروری
سلنوپروتئینی به نام فسفولیپید هیدروپراکسید گلوتاتیون پراکسیداز یک ماده کلیدی است که در اسپرم بالغ یافت می شود.
تحقیقات نشان داده است که کمبود مواد مغذی مانند سلنیوم که استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد، ممکن است در ناباروری مردان نقش داشته باشد. مطالعات بر روی مردان نابارور نشان می دهد که هم کمبود سلنیوم و هم سطح بالای سلنیوم خون می تواند منجر به ناباروری مردان شود.
در زنان، غلظت های بالاتر سلنیوم خون با بهبود باروری زنان مرتبط است ، مانند افزایش تعداد تخمک ها و فولیکول های تخمدان (تخم های نابالغ). مطالعات همچنین نشان می دهد که کمبود سلنیوم می تواند با افزایش خطر عوارض بارداری مانند دیابت بارداری ، پره اکلامپسی ، سقط جنین، زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد مرتبط باشد.
مصرف مکمل های سلنیوم در دوران بارداری ممکن است به طور بالقوه خطر این عوارض را در زنانی که در معرض خطر بیشتری هستند کاهش دهد. ویتامین‌های دوران بارداری اغلب شامل سلنیوم هستند، اما برای اطمینان، فهرست مواد تشکیل دهنده را مرور کنید.
عملکرد سالم تیروئید
غده تیروئید یکی از بالاترین غلظت سلنیوم را در بین تمام اندام های بدن دارد. سلنیوم نقش مهمی در سلامت تیروئید از جمله سنتز و متابولیسم هورمون های تیروئید ایفا می کند. سلنوپروتئین ها در تبدیل هورمون تیروئید تیروکسین یا T4 (که خیلی فعال نیست) به T3 (که شکل فعال آن است) ضروری هستند. T3 به تنظیم نحوه استفاده بدن از انرژی کمک می کند. علاوه بر این، سلنوپروتئین هایی مانند تیوردوکسین ردوکتاز و گلوتاتیون پراکسیداز عملکرد محافظتی برای غده تیروئید دارند.
محققان دریافته‌اند زنانی که سطح سلنیوم پایینی دارند بیشتر در معرض خطر اختلالات تیروئید هستند. یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده نشان داد که بسیاری از افراد مبتلا به تیروئیدیت خودایمنی مزمن دچار کمبود سلنیوم یا وضعیت سلنیوم حاشیه‌ای بودند. اما تحقیقات بیشتری لازم است تا مشخص شود آیا مکمل های سلنیوم می توانند از بیماری تیروئید جلوگیری کنند یا خیر.
اثرات بر عملکرد سیستم ایمنی
سلنیوم نقش مهمی در التهاب و ایمنی دارد. سطح سلنیوم کافی در بدن برای شروع پاسخ ایمنی و محافظت از بدن در برابر میکروارگانیسم های عفونی ضروری است. مطالعات نشان می دهد که سطح سلنیوم کافی با مقادیر بالاتر گلبول های سفید خون (سلول های T یا لنفوسیت ها) مرتبط است.
علاوه بر این، تحقیقات نشان داده است که سلنیوم در تنظیم پاسخ ایمنی نقش دارد. سلنوپروتئین ها از پاسخ ایمنی بیش از حد و التهاب مزمن که با تعدادی از بیماری های مزمن مرتبط است، جلوگیری می کند.
سلامت تنفسی و عملکرد ریه
سلنیوم دارای اثرات آنتی اکسیدانی است که از استرس اکسیداتیو محافظت می کند. مطالعات نشان داده است که افراد مبتلا به آسم که مقدار کمتری سلنیوم در خون خود دارند، حملات آسم شدیدتری دارند و بیشتر از استنشاقی استفاده می کنند . بنابراین، مصرف مکمل های سلنیوم برای افزایش سطح سلنیوم خون می تواند به طور بالقوه به مدیریت علائم و کاهش ناراحتی تنفسی در افراد مبتلا به آسم کمک کند.
پیشگیری از تشدید بیماری های خود ایمنی
مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی مانند بیماری های عروقی کلاژن سطح سلنیوم کمتری دارند. علاوه بر این، هنگامی که این افراد با مکمل سلنیوم درمان می شوند، علائم بیماری های عروقی کلاژن بهبود می یابد.
محققان معتقدند سطوح پایین سلنیوم ممکن است در ایجاد التهاب و خودایمنی در افراد مبتلا به شرایط خودایمنی نقش داشته باشد. مطالعات نشان داده اند که مکمل سلنیوم عوارض بیماری های خودایمنی را کاهش می دهد و میزان بقا را در افراد مبتلا به این شرایط بهبود می بخشد.
چه مقدار سلنیوم باید مصرف کنید؟
طبق اعلام مؤسسه ملی بهداشت - دفتر مکمل‌های غذایی، میزان توصیه شده برای سلنیوم بر حسب میکروگرم (mcg) در روز در گروه‌های سنی مختلف به شرح زیر است:
تولد تا 6 ماهگی: 15 میکروگرم
7 تا 12 ماهگی: 20 میکروگرم
1 تا 3 سال: 20 میکروگرم
4 تا 8 سال: 30 میکروگرم
9 تا 13 سال: 40 میکروگرم
14 تا 18 سال: 55 میکروگرم
19 سال و بالاتر: 55 میکروگرم
بارداری: 60 میکروگرم
شیردهی: 70 میکروگرم
چه کسانی در معرض کمبود سلنیوم هستند؟
کمبود سلنیوم در ایالات متحده نادر است و بیشتر مردم از طریق رژیم غذایی خود سلنیوم کافی مصرف می کنند. متوسط دریافت سلنیوم در رژیم غذایی 116 میکروگرم در روز (از غذاها، نوشیدنی‌ها و مکمل‌هایی مانند سلنومتیونین، سلنات، سلنیت و مخمر سلنیوم) است که بسیار بالاتر از میزان توصیه‌شده رژیم غذایی برای همه گروه‌های سنی است. با این حال، برخی از افراد ممکن است در معرض خطر بیشتری برای دریافت کمتر سلنیوم و کمبود سلنیوم باشند، مانند:
افرادی که رژیم گیاهخواری یا وگان دارند .
افرادی که در کشورهایی زندگی می کنند که به دلیل سطوح کم سلنیوم در خاک، در معرض سلنیوم کم قرار دارند، مانند چین، بخش های خاصی از آفریقا و برخی از کشورهای اروپایی.
افرادی که به دلیل نارسایی کلیه تحت همودیالیز قرار می گیرند (سلنیوم در طی دیالیز کلیه از خون خارج می شود).
افراد مبتلا به HIV (به دلیل جذب ضعیف مواد مغذی از منابع غذایی).
غذاهای حاوی سلنیوم
سلنیوم به پروتئین ها متصل می شود و بنابراین عمدتاً در غذاهای غنی از پروتئین یافت می شود . غذاهای غنی از سلنیوم عبارتند از آجیل برزیلی، غذاهای دریایی، گوشت، مرغ، تخم مرغ، غلات و محصولات لبنی. 5 غذای غنی از سلنیوم به شرح زیر است:
آجیل برزیلی
ماهی تن
ماهی ساردین
میگو پخته شده
برخی از غذاهای گیاهی که سرشار از سلنیوم هستند عبارتند از:
1 فنجان لوبیا پخته: 13 میکروگرم
1 فنجان بلغور جو دوسر پخته شده: 13 میکروگرم
½ فنجان قارچ پورتوبلو کبابی: 13 میکروگرم
1 فنجان برنج قهوه ای: 12 میکروگرم
1 تکه نان گندم کامل: 8 میکروگرم
1 فنجان ماست ساده کم چرب: 8 میکروگرم
سلنیوم به تنهایی یا با سایر مکمل های غذایی و ویتامین های آنتی اکسیدانی (ویتامین C، ویتامین E) در دسترس است. این در بسیاری از مولتی ویتامین ها و مکمل های معدنی وجود دارد.
اشکال رایج سلنیوم در مکمل های غذایی شامل سلنومتیونین، سلنیت سدیم، سلنات سدیم و مخمر غنی شده با سلنیوم است. اکثر مکمل های سلنیوم حاوی دوز 55 میکروگرم سلنیوم هستند. بدن حدود 90 درصد سلنیوم را از مکمل ها جذب می کند.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
