استریل‌سازی تجهیزات پزشکی مستلزم طی مراحل و اجرای روش‌های خاصی است تا تمام عوامل بیماری‌زا از بین رفته و ایمنی محیط درمانی تضمین شود.
به گزارش خط سلامت، تجهیزات پزشکی در تماس با عوامل بیماری‌زا به‌سرعت آن‌ها را جذب کرده و انتقال می‌دهند. استریل‌کردن راهی برای رهایی از باکتری‌ها، ویروس و میکروب‌هایی است که سطوح لوازم پزشکی را خانه‌ای امن برای زندگی و رشد انتخاب کرده‌اند. برای نابودی کامل این پاتوژن‌ها مراحل و روش‌هایی باید انجام شود که موضوع صحبت ما در این مطلب است.
چرا تجهیزات پزشکی نیاز به استریل‌کردن دارند؟
شاید تصور کنید در محیط بیمارستان که همه نوع بیماری، ویروس و عامل بیماری‌زا وجود دارد، استریل‌کردن یک کار بیهوده‌ای به‌نظر برسد، چراکه مدام این تجهیزات آلوده می‌شوند. اما باید بدانید که در محیط‌های حساسی مانند اتاق عمل، اگر هرکدام از تجهیزات آلوده به ویروس، میکروب یا باکتری باشند، احتمال انتقال بیماری و ابتلا به عفونت در بیمار بسیار زیاد است.
اگر استریلیزاسیون تجهیزات و محیط‌های درمانی و پزشکی انجام نشود، امکان ابتلا به عفونت در محل زخم جراحی، عفونت خون، مجاری ادرای و حتی بیماری‌های واگیردار مانند ایدز وجود دارد. بنابراین، در هر مرکز درمانی لازم است با رعایت استانداردهای استریلیزاسیون تمامی تجهیزات و محیط درمانی ضدعفونی شوند تا ایمنی و سلامت بیماران و کارکنان به‌خطر نیفتد.
استریل‌کردن تجهیزات پزشکی شامل چه مراحلی است؟
برای اینکه میکروب‌ها، آلودگی‌ها و سایر عوامل عفونی و بیماری‌زا از تجهیزات و وسایل پزشکی رفع شوند، لازم است مراحل استریلیزاسیون به‌طور دقیق و پشت سرهم انجام شود. شرح هر مرحله و اقدامات لازم در هر بخش استریلیزاسیون در ادامه مطلب آورده شده است.
تمیزکردن (cleaning) اتاق استریل و تجهیزات
در اولین مرحله از استریلیزاسیون باید اتاق استریل و تجهیزات موجود تمیز شوند. برای این‌کار می‌توان از ابتدایی‌ترین روش شست‌وشو که آب و مواد شوینده است استفاده کرد. این مرحله را دست کم نگیرید، چراکه بخش زیادی از میکروب‌ها، قارچ‌ها و آلودگی‌های سطحی با شست‌وشوی اولیه ازبین می‌روند.
ضدعفونی‌کردن (Disinfection) محیط و تجهیزات
در این مرحله با کمک محلول‌های ضدعفونی‌کننده مختلف که براساس نوع تجهیزات پزشکی و میزان آلودگی آن‌ها تعیین می‌شود، به جنگ میکروارگانیسم‌ها که همان میکروب‌های زنده و عامل سرایت بیماری‌ها هستند، می‌رویم.
دقت، مهارت و بهره‌مندی از تجهیزات ضدعفونی‌کننده در این مرحله نقش زیادی در نتیجه استریلیزاسیون دارد. از رایج‌ترین مواد ضدعفونی‌کننده، الکل اتیلیک ۷۰درصد است که برای تجهیزات پزشکی همچون دستگاه الکتروشوک و مانیتور به‌کار می‌رود.
استریل‌کردن (sterilization)، آخرین مرحله از روند استریلیزاسیون
بعداز مراحل فوق، حال نوبت آن است که محیط و تجهیزات را عاری از هرگونه پاتوژن یا عامل بیماری‌زا کنیم. انتخاب نوع تجهیزات لازم برای استریل‌کردن و نحوه کار با آن‌ها به قدری مهم است که در اثر کوچکترین بی‌دقتی امکان زنده‌ماندن ویروس‌ها و باکتری‌ها وجود دارد و در عمل فرایند استریلیزاسیون بدون فایده و حتی با نتیجه منفی انجام خواهد شد.
چطور تجهیزات پزشکی را استریل کنیم؟
با توجه به نوع وسایل پزشکی، میزان آلودگی و اهمیت آن‌ها در محیط درمانی، روش‌های مختلفی جهت استریل‌کردن وجود دارد. البته نباید نقش تکنولوژی و فناوری‌های نوین را در پیشرفت و موفقیت‌آمیزبودن روند استریلیزاسیون نادیده بگیریم.
استریلیزاسیون با حرارت خشک
برخی تجهیزات پزشکی از متریالی مقاوم به حرارت ساخته شده‌اند و برای استریل‌کردن آن‌ها محدودیت زمانی وجود ندارد. با روش حرارت خشک لازم است تجهیزات در زمانی طولانی در دمای ۳۰۰درجه فارنهایت و حتی بالاتر قرار بگیرند تا تمامی عوامل بیماری‌زا مقاوم ازبین بروند.
استریلیزاسیون با بخار آب
این روش را می‌توان رایج‌ترین و البته محبوب‌ترین روش استریل‌کردن تجهیزات درمانی به‌حساب آورد. در استریلیزاسیون با بخار آب، زمانی‌که مواد ضدعفونی‌کننده روی سطوح تجهیزات پخش شده است، آب داغ را با فشار قابل کنترل و بسیار بالایی روی آن‌ها گرفته تا حسابی تمیز و استریل شوند.
استریل‌کردن با مواد شیمیایی
مواد شیمیایی با غلظت، تاثیرگذاری و فرمولاسیون مختلفی جهت استریل‌کردن تجهیزات پزشکی تولید شده‌اند که نقش بسزایی در روند استریلیزاسیون دارند.
محلول سایاسپت (SayaSept-HI)، سپتی سیدین توربو (Septi Turbo)، و محلول ویاساید (wavicide ۰۱) هرکدام می‌توانند باکتری، ویروس و پاتوژن‌های خاصی را به‌کلی نابود کنند، به‌شرط آنکه تجهیزات برای زمان مشخصی در این محلول‌ها غوطه‌ور شوند و پس‌از آن با آب حسابی شست‌وشو داده و بگذارید کاملا خشک شوند.
استریل‌کردن با گاز پلاسما
اگر تجربه استریلیزاسیون لوازم پزشکی را دارید، احتمالا این نام و روش را خیلی کم شنیده و به‌کار برده‌اید. در این روش گران‌قیمت که تجهیزات و شرایط خاصی هم نیاز دارد، گاز پلاسمای ایجادشده از پراکسید هیدروژن در محفظه‌ای حبس می‌شود و تجهیزات را استریل می‌کند.
استریلیزاسیون با کمک نور UV
بعداز معرفی روش‌های استریل تجهیزات پزشکی که اغلب به زمان زیادی برای استریل‌کردن نیاز دارند، می‌خواهیم شما را با استریلیزاسیون با نور UV آشنا کنیم. در این روش که فقط ۶۰ ثانیه زمان نیاز دارد، دستگاه مخصوصی اشعه UV را با طول موج ۲۵۴ نانومتر به تجهیزات ساطح می‌کند و باعث ازبین‌رفتن پاتوژن‌ها و آلودگی‌هایی همچون قارچ می‌شود.
خطرات تهدیدآمیز استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی
فرآیند استریل‌کردن تجهیزات و محیط پزشکی درصورتی مخاطره‌آمیز است که به‌درستی انجام نشود. بیایید باهم خطرات یا معایب استریل ناموفق لوازم پزشکی و درمانی را بررسی کنیم. فرآیند استریل‌کردن اگر متناسب با نوع تجهیزات نباشد، به احتمال زیاد به آن‌ها آسیب وارد می‌کند. برای درک بیشتر این موضوع تصور کنید لوازم پزشکی پلاستیکی مانند ماسک‌های اکسیژن را با دمای بالا و حرارت خشک استریل کنید. نتیجه کار تنها ذوب‌شدن این وسیله کاربردی است که دیگر کارایی ندارد.
گاهی روش‌های استریل‌کردن خارج از استانداردهای جهانی هستند و توسط هیچ نهادی تایید نشده‌اند. برای اطمینان از ایمنی تجهیزات پزشکی و استریل‌شدن آن‌ها بهتر است به سازنده اعتماد و دستورالعمل‌های استریلیزاسیون (IFU) را برای هر وسیله‌ای مطالعه کنید.
اگر به شما بگوییم که با استریل‌کردن ممکن است بیماری یا آلودگی بیشتر منتقل شود، حتما تعجب خواهید کرد. یک روش غلط، بی‌دقتی حین کار و بی‌توجهی به اولین مرحله استریلیزاسیون که تمیزکردن است می‌تواند امکان ابتلا به بیماری‌های عفونی را افزایش دهد.
اگر تجهیزات خریداری‌شده کیفیت پایینی داشته باشند، ممکن است طی روند استریل‌کردن و برخورد با مواد ضدعفونی‌کننده قوی رنگ، کیفیت و کارایی خود را ازدست بدهند.
منبع: خبرآنلاین
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
