اختلال روانپریشی ناشی از مواد یا داروها می‌تواند با علائمی مانند توهم ، هذیان و تغییرات شدید رفتاری همراه باشد که به شدت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به گزارش خط سلامت شناخت عوامل خطر و آگاهی از علائم این اختلال، اولین گام در پیشگیری و درمان مؤثر آن محسوب می‌شود.
اختلال روانپریشی ناشی از مواد
اختلال روانپریشی ناشی از مواد یا داروها یکی از انواع اختلالات روانی است که به دلیل مصرف مواد مخدر، داروها یا سموم به وجود می‌آید. این اختلال با بروز توهم‌ها (hallucinations)، هذیان‌ها (delusions) یا دیگر علائم روانپریشی همراه است و معمولاً با قطع ماده یا دارو ممکن است علائم کاهش یابد یا از بین برود.
علائم روانپریشی ناشی از مواد
علائم این اختلال معمولاً شبیه به سایر اختلالات روانپریشی است، اما مشخصه اصلی آن ارتباط مستقیم با مصرف مواد یا داروهاست. این علائم شامل موارد زیر می‌شود:
توهم: شنیدن، دیدن یا حس کردن چیزهایی که وجود خارجی ندارند.
هذیان: باورهای غلط و غیرواقعی که با واقعیت منافات دارد.
افکار و رفتارهای نامنظم: ناتوانی در سازماندهی افکار یا انجام رفتارهای منطقی.
بی‌تفاوتی یا عدم ارتباط عاطفی: کاهش واکنش‌های احساسی به محیط پیرامون.
عوامل ایجاد‌کننده روانپریشی ناشی از مواد
این اختلال ممکن است به دلیل مصرف یا سوءمصرف مواد مخدر یا داروهای خاص ایجاد شود، از جمله:
مواد مخدر: مانند آمفتامین‌ها، کوکائین، حشیش یا مواد توهم‌زا.
داروها: داروهای روان‌گردان، استروئیدها، یا داروهای مورد استفاده در درمان بیماری‌های جسمانی.
سموم: مانند سرب یا جیوه.
روش‌های درمان روانپریشی ناشی از مواد
قطع مصرف ماده یا دارو: اولین و مهم‌ترین گام در درمان، توقف مصرف ماده یا داروی محرک است.
دارودرمانی: بسته به شدت علائم، ممکن است پزشک داروهای ضدروان‌پریشی تجویز کند.
مشاوره و روان‌درمانی: برای کمک به بیمار در درک مشکلات و جلوگیری از بازگشت به مصرف مواد.
حمایت خانوادگی و اجتماعی: بیمارانی که از حمایت اطرافیان برخوردارند، روند بهبودی سریع‌تری دارند.
چه کسانی در معرض این اختلال هستند؟
افراد مختلفی ممکن است در معرض اختلال روانپریشی ناشی از مواد/داروها قرار گیرند، اما برخی از گروه‌ها به دلیل شرایط خاص زندگی، سبک زندگی یا عوامل پزشکی، بیشتر در معرض خطر هستند. در زیر به برخی از این گروه‌ها اشاره می‌شود:
افراد با سابقه مصرف مواد مخدر یا الکل
افرادی که به صورت مکرر یا سنگین از مواد مخدر مانند آمفتامین‌ها، کوکائین، حشیش یا الکل استفاده می‌کنند، بیشتر مستعد بروز این اختلال هستند.
مصرف ترکیبی مواد (مانند مصرف الکل همراه با مواد مخدر) احتمال بروز روانپریشی را افزایش می‌دهد.
افراد مبتلا به بیماری‌های روانی زمینه‌ای
افرادی که به بیماری‌هایی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، یا اسکیزوفرنی مبتلا هستند، در صورت مصرف مواد یا داروها، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
افراد تحت درمان با داروهای خاص
بیمارانی که از داروهای روان‌گردان، استروئیدها، یا داروهای دارای اثرات جانبی روانی (مانند برخی از داروهای پارکینسون یا ضدتشنج) استفاده می‌کنند، ممکن است به این اختلال مبتلا شوند.
دوزهای بالای دارو یا مصرف طولانی‌مدت نیز می‌تواند خطر را افزایش دهد.
افراد با استرس شدید یا مشکلات اجتماعی
شرایطی مانند فشارهای روانی مزمن، تنهایی، یا مشکلات مالی و خانوادگی می‌تواند افراد را به مصرف مواد مخدر یا دارو سوق دهد، که در نتیجه خطر این اختلال را افزایش می‌دهد.
افراد جوان و نوجوانان
نوجوانان به دلیل کنجکاوی، فشار همسالان، یا دسترسی آسان‌تر به مواد، بیشتر در معرض سوءمصرف مواد و بروز علائم روانپریشی هستند.
افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا مشکلات جسمانی
کسانی که به دلیل بیماری‌هایی مانند ایدز، بیماری‌های مزمن یا سوءتغذیه سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است نسبت به اثرات مواد مخدر یا داروها حساس‌تر باشند.
مصرف‌کنندگان مواد سمی یا داروهای تقلبی
افرادی که به طور تصادفی یا عمدی مواد سمی (مانند جیوه یا سرب) یا داروهای غیرقانونی و تقلبی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.
نتیجه‌گیری
هرچند عوامل ذکر شده می‌توانند خطر ابتلا به اختلال روانپریشی ناشی از مواد را افزایش دهند، پیشگیری و آگاهی از این خطرات نقش مهمی در کاهش احتمال بروز این اختلال دارد. در صورت مشاهده علائم، مراجعه به پزشک یا مشاور متخصص ضروری است.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
