والدینی که مستبد یا بیش از حد محافظ هستند می توانند باعث خجالتی شدن فرزندانشان شوند. کودکانی که اجازه ندارند چیزهایی را تجربه کنند ممکن است در رشد مهارت های اجتماعی دچار مشکل شوند.
به گزارش خط سلامت یک رویکرد صمیمی و دلسوزانه برای تربیت کودکان معمولاً باعث می‌شود که آنها در کنار دیگران راحت‌تر باشند.
اغلب خجالتی بودن یک ویژگی ذاتی در انسان ها است، ولی با تقویت برخی مهارت ها کودکان خجالتی قادر اند ارتباطات خود را بهبود بخشند و در آینده دچار مشکل نشوند.
دوره کودکی زمان مناسبی برای آموزش مهارت های ارتباطی به کودکان خجالتی است.
در این مطلب به کودکان خجالتی پرداخته و برخی راه کار ها برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان خجالتی ارائه شده است.
ویژگی های کودکان خجالتی
دور و برِ دیگر بچه ها خیلی خجالتی رفتار می کنند یا اطراف بچه های دیگر عصبی یا نگران به نظر می رسند و زیاد حرف نمی زنند. اغلب در گوشه ای تنها بازی می کنند.
کارهای بچه های دیگر را تماشا می کنند، اما با آنها همراه نمی شوند. گوشه ای می ایستند و بازیِ دیگران را تماشا می کنند، اما تنهایی بازی می کنند.
خیلی ساکت هستند. با دیگر بچه ها زیاد صحبت نمی کنند.
کودکان خجالتی، وقتی دور و برِ بچه های دیگر هستند، حس می کنند از خارج یک جمع، داخلِ آن را می بینند. حتی زمانی که در بینِ آشنایان هستند اغلب به تنهایی بازی می کنند یا فقط در سکوت بازی و سرگرمیِ دیگران را تماشا می کنند، بدون اینکه به آنها محلق شوند.
کمرویی
بسیاری از کودکان خجالتی، در دام یک دور باطل گرفتار می شوند که آنها را از ارتباط با دیگر بچه ها باز می دارد. آنها در تعاملات اجتماعی احساس ناراحتی می کنند، در نتیجه از تعامل با هم سن و سال‌ها خود داری می کنند.
این یعنی آنها برای صحبت و بازی با بچه های دیگر، تمرین کمتری دارند، بنابراین از فرصت کمتری برای توسعه مهارت هایی مثل گفتگو کردن، حل بحث ها، نوبت گرفتن و یافتن سرگرمی های گروهی بر خوردارند.
کمبود نسبی مهارت های اجتماعی در آنها، بیشتر به احساس ناراحتی و تمایل به دوری از موقعیت های اجتماعی منجر می شود.
کودکان خجالتی خود را کنار می کشند، چون روی ناراحتی خود تمرکز دارند. برای مثال، در زنگ های تفریح، گوشه ای آرام می ایستند و از فاصله سه چهار متری به بچه ها زل می زنند.
پیام ناخواسته ای که در این حالت به هم سن و سال ها می فرستند، این است که نمی خواهند با آنها دوست شوند.
بچه های دیگر بیشتر اوقات، واکنشی منفی به این رفتار کناره گیرانه، نشان می دهند. در مقایسه با بچه هایی که از دیگران کنار نمی کشند، احتمال بیشتری دارد کودکان خجالتی، مورد بی مهری هم سن و سال ها قرار بگیرند.
پسرهای خجالتی سخت گیرانه تر از دختر های خجالتی مورد قضاوت قرار می گیرند.
انواع کودکان خجالتی
سه زیر گروه مهم از کودکان خجالتی، با الگو های بسیار متفاوتی برای روابط اجتماعی شناسایی شده است. همه این کودکان، رفتارهای خجالتی که پیش تر عنوان شد را نشان دادند، اما علاوه بر آن رفتارهای تعریف شده، آنچه به خاطر خجالتی بودن انجام می دادند، به شدت وابسته به نحوه رفتار سایر کودکان با آنها بود. برخی از کودکان خجالتی در هیچ یک از این دسته ها جا نمی گیرند.
کودکان خجالتی سازگار
اگرچه این کودکان گفتگو یا بازی را آغاز نمی کنند، اما وقتی یکی از بچه ها به آنها نزدیک می شود، به گرمی واکنش نشان می دهند. به طور کلی، این کودکان از سوی هم سن وسال ها پذیرفته می شوند و تعداد دوستان آنها تقریبا به اندازه بچه های اجتماعی است.
بچه های دیگر آنها را در حد معمول جذاب و حتی باهوش تر از بقیه بچه ها می بینند. علی رغم تمایل آنها به عقب ایستادن، پاسخ های مثبت به درخواست های بچه های دیگر و شاید هم روابط خوب خانوادگی به آنها اجازه می دهد مهارت های اجتماعی را آن قدر خوب پرورش دهند که با همسالان رابطه خوبی برقرار کنند.
کودکان خجالتی نابالغ
این کودکان در موقعیت های اجتماعی کنار می کشند، اما وقتی تلاش می کنند به هم سن و سال ها نزدیک شوند، این کار را به شیوه ای انجام می دهند که در نظر بچه های دیگر بچه گانه و آزار دهنده است.
بچه های دیگر اغلب کودکان خجالتی نابالغ را نادیده می گیرند. این دسته از کودکان خجالتی، نسبت به کودکان خجالتیِ سازگار، بیشتر از سوی هم سن و سال ها مورد بی مهری قرار می گیرند، زیرا آنها بین کنار گذاشته شدن و جلب توجه دیگران، آن هم به شیوه های مخرب و آزار دهنده، سَردرگُم هستند. آنها دوستان کمتری نسبت به تعداد معمول دارند.
کودکان خجالتی پرخاشگر
وجود دو صفت پرخاشگری و خجالتی بودن در یک کودک، متناقض به نظر می رسد. کودکان خجالتی پرخاشگر زیر گروهی از کودکان خجالتی هستند که اغلب در خود فرو می روند، اما وقتی با هم سن و سال ها ارتباط برقرار کنند، اغلب به شیوه های عصبی و خصمانه رفتار می کنند.
در مقایسه با دو دسته اجتماعی تر و دیگر کودکان خجالتی، این کودکان، بیشترین مشکل را در ارتباط با هم سن و سال ها دارند.
کودکان خجالتی پرخاشگر از سوی دیگران طرد یا حذف می شوند و یا مورد اذیت و آزار قرار می گیرند، چرا که هم رفتار آنها بسیار ناخوشایند است و هم دوستان بسیار کمی دارند که از آنها محافظت یا دفاع کنند.
کودکان خجالتی و برقراری ارتباط
تنوعی که در کودکان خجالتی ثابت شده است، به وضوح نشان می دهد که نمی شود هر کودک خجالتی را فقط به سمت موقعیت های اجتماعی هُل داد و امیدوار بود که همه چیز خود به خود درست شود.
نگرانی درباره برقراری ارتباط با هم سن و سال ها، برای کودکان خجالتی نابالغ و کودکان خجالتی پرخاشگر، به این خاطر شکل گرفته است که هم سن و سال ها، به آنها واکنش منفی نشان می دهند.
مدام از جانب دیگران رد شدن، به بچه ها کمک نمی کند تا اعتما د‌به نفس اجتماعی خود را به دست بیاورند. کودکان خجالتی به راهنمایی ویژه ای در مورد نحوه برخورد با هم سن و سال ها به شیوه های مثبت نیاز دارند و مدام باید انجام این کار را تمرین کنند.
به جای برخورد با کودک خجالتی، باید روی شیوه ارتباطی او کارشود.
کودکان خجالتی برای اینکه در جامعه پذیرفته شوند و دوستانی داشته باشند، مجبور نیستند به طرز معجزه آسایی به برون گراهای اهل حال تبدیل شوند.
به طور حتم برای شیوه معتدل تری از برقراری رابطه، جایی در این دنیا وجود دارد. کودکان خجالتی باید راه هایی برای تعامل پیدا کنند که با طبیعت آنها سازگاری داشته و منجر به واکنش های مثبتی از سوی دیگران شود.
برخی شیوه هایی که به کودکان خجالتی کمک می کنند تا یاد بگیرد چگونه با هم سن و سال ها کنار بیاید:
علایق کودکان خجالتی
بچه ها با شرکت در سرگرمی های گروهی، دوست پیدا می کنند. فعالیتی که کودک از آن لذت ببرد، اولین قدم برای یافتنِ دوست و آغازگر دوستی است.
اگر کودک روی این فعالیت جذاب تمرکز کند، کاری خواهد داشت که با همسالان انجام دهد و درباره آن حرف بزند و بنابراین احتمال کمتری دارد نگرانی از تنها ماندن و طرد شدن، به سراغ او بیاید.
بعضی کودکان خجالتی فقط برای عبور از مانع اول نیاز به کمک دارند و پس از آن، برای برقراری ارتباط با همسالان مشکلی ندارند. فعالیت مورد علاقه مانند یک حلقه اتصال با دیگر همسالان، عمل می کند.
دستور العمل های اجتماعی
تعاملات اجتماعی فقط حاضر جوابی و شیرین زبانی نیستند. بسیاری از حرف ها صحبت های عادی روزمره است. به کودکان کمک شود، دستور العمل های اجتماعی ساده را از طریق نقش بازی کردن، یاد بگیرند.
تعامل رو در رو
بسیاری از کودکان خجالتی، در رو به رو شدن با یک نفر، خیلی راحت تر هستند تا حضور در جمع. ترتیب دادن قرار بازی و شرکت در آن به همراه سایر کودکان، به کودکان خجالتی فرصتی می دهد تا روابط اجتماعی را تمرین کرده و به دوستی، عمق بیشتری بدهند.
داشتن حتی یک دوست که کودک دوستش داشته باشد، کمک می کند تا کودکان، احساس شاد تری داشته باشند و کمتر، مورد اذیت و آزار قرار بگیرند.
واکنش دوستانه
کودکان خجالتی که با گرمی به درخواست های دوستانه بچه های دیگر واکنش نشان می دهند، از نظر اجتماعی، اوقات بهتری دارند.
به کودکان کمک شود در رفتار با سایر کودکان، محبت را ببینند. این نشانه ای برای آغاز دوستی است. به کودک کمک شود واکنش گرم را تمرین کند.
دیدگاه دیگران
اینکه کودک یاد بگیرد، تصور کند که شخص دیگری چه حسی در یک موقعیت خاص دارد، سال ها زمان می برد. برای تقویت مهارت، همین طور که در زندگی روزمره یا در کتاب ها و برنامه های تلویزیونی و فیلم ها با افکار و احساسات مختلف مواجه می شود، با او درباره این افکار و احساسات صحبت شود.
صحبت درباره احساسات، به کودکان کمک می کند تجربیات درونی خود را نام گذاری کرده و آنها را بفهمند. از نظر ذهنی، قرار دادن خود به جای آدم های دیگر، به کودکان کمک می کند بفهمند چگونه باید با دیگران، کنار بیایند.
نگاه از خارج، با تمرکز روی کمک به دیگران به کودکان خجالتی کمک می کند تا از این تمرکز فلج کننده روی خود، خلاص شوند.
صبوری
تغییر این خصوصیات مدتی زمان می برد. وقتی کودک شیوه جدید را پی می گیرد، همسالان سریع متوجه این تغییر نمی شوند.
توانایی کودکان در رشد و یادگیری بسیار بالا است. با راهنمایی و تلاش پیگیرانه، کودکان برقراری رابطه با بچه های دیگر را شروع خواهند کرد. برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است.
