بارداری تاثیرات زیادی بر سلامت روان و جسم مادر همراه است.
به گزارش خط سلامت آشفتگی های روانی اثرات و علائمی مانند تولد نوزاد کم وزن، خستگی، اضطراب، افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا، پرخوری یا بی اشتهایی، سردرد، سرگیجه، استفراغ های مکرر وکاهش مقاومت در برابر بیماری های عفونی و ... راهمراه دارد.
بارداری و سلامت روان مادر
بارداری همه کارکردهای فیزیولوژیکی زنان را تحت تاثیر قرار می دهد.
در زمان بارداری تغییراتی در خلق و خو و جسم مادر رخ می دهد و استرس های روانی در زندگی مادر به وجود می آید و کنترل آن در پذیرش بارداری کمک کننده است. تغییرات خلقی نشان دهنده نگرانی در پذیرش حاملگی است. فرسودگی جسمی و تنش هایی که بر جسم مادر باردار وارد می شود قابل تشخیص، درمان و پیشگیری است ولی تنش هایی که بر روان مادر و جنین وارد می شود به راحتی قابل تشخیص نیست.
بسیاری از مادران باردار نگران سلامت جنین، جنسیت، تربیت فرزند، مسائل مالی و... هستند، اثرات این نگرانی ها بر روی جنین چندین برابر خواهد شد، بهداشت روان در دوران بارداری باید مورد توجه قرار بگیرد و نیاز به کمک و حمایت اطرافیان دارد.
واکنش مادر به بارداری و زایمان
سه ماهه اول
در این بازه زمانی جنین جزئی از بدن مادر است. احساسات متناقض مادر به بارداری معمولا به از دست دادن تمایل نسبت به شوهر، خانواده، معلولیت و یا ناهنجاری جنین منجر می شود.
سه ماهه دوم
حرکات جنینی، افزایش اندازه جنین و سایر تغییراتی که رخ می دهد مادر را از اینکه کودکش یک شخصیت جداگانه است، آگاه می سازد. در این بازه مادر شروع به رویابافی در مورد کودک می کند.
ماهه سوم
در این دوره مادر دچار تنش می شود و افزایش ناراحتی فیزیکی را احساس می کند. او معمولاً علاقمند است که زایمان شروع شود و در عین حال دچار ترس از مرگ در حین زایمان می شود که این ترسها به بی خوابی و افسردگی مادر منجر می شود.
زایمان
مادر با واقعیت بچه دار شدن که با ترس از آسیب و مرگ همراه است مواجه می شود. ممکن است انقباضات رحمی مادر در زمان ورود به بیمارستان در اثر واکنش به ترس متوقف شود. با پیشرفت زایمان مادر نمی داند چه زمانی کمک بخواهد و این مسئله موجب استرس مادر می شود. مادر نگران کثیف کردن خود بوده و شدیداً نگران ادامه زایمان است. مادر خود را در مدت زمان متغیری نسبت به کودک غریبه احساس می کند. او به مدت 9 ماه کودک خود را در ذهن متصور شده است و نمی تواند تصورات رویایی خود را با کودک واقعی انطباق دهد.
پس از زایمان
پس از زایمان مادر احساسات و ایده های از پیش تعیین شده متعددی درباره کودک خود دارد. اگر روابط مادر با مادر خودش خوب بوده باشد در نقش جدید، با کشمکش های درونی کمی مواجه خواهد شد ولی اگر مادر احساس خشم یا نفرت نسبت به مادر خود داشته باشد فشارهای روانی زیادی را تحمل می کند. بعضی از مادرها دوره کوتاه افسردگی را تجربه می کنند، این افسردگی در اثر عدم انطباق انتظارات مادر در قبل از زایمان با واقعیت های پس از آن تشدید می شود.
ارتقاء سطح بهداشت روان در بارداری
برای ارتقاء بهداشت روان در دوران بارداری موارد زیر پیشنهاد می شود:
مراقبت کامل بارداری(تغذیه، استراحت کافی، ترک استعمال دخانیات و...)
ایجاد محیطی امن و توأم با آرامش و داشتن آسایش روانی و جسمانی
همدلی و همدردی شوهر با ناراحتی های مادر باردار
همکاری و مشارکت شوهر در انجام کارهایی که به عهده مادر بوده
شناسایی علائم استرس و خطراتی که مادر و کودک در معرض آن هستند
شرکت در کلاس های آمادگی برای زایمان
استفاده از تمرین های یوگا، قدم زدن و آرام سازی عضلات.
