آیا چیزی باارزش‌تر از جان انسان وجود دارد؟ انسان‌هایی که این ارزشمندترین دارایی خود را به خطر می‌اندازند و سوار قایق های بادی می‌شوند تا امیدوارانه از وطنشان به اروپا برسند، یا شاید زیر آب‌های عمیق غرق شوند! چنین مهاجرانی خود را در مسیری قرار می‌دهند که نتیجه آن یا پذیرش و ورود به انگلستان است و یا تبعید به جزیره‌ای دورافتاده. تصمیم آنان بر زندگی و آینده‌ای استوار است که در نگاهشان به این حد از دشواری و عدم قطعیت تقلیل یافته است. بر اساس آمارهای اخیر، ایرانی‌ها بیشترین سهم را در میان مهاجرت‌های غیرقانونی با قایق بادی به انگلستان به دست آورده‌اند.
به گزارش خط سلامت طبق داده‌های ارائه‌شده توسط سازمان جهانی مهاجرت (IOM)، در بازه زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، ایرانی‌ها همواره در میان سه کشور اول به لحاظ تعداد مهاجران غیرقانونی حاضر در کانال مانش بوده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده بحرانی عمیق‌تر از فقط میل به مهاجرت است؛ بحرانی که روح و روان افراد را در مواجهه با آینده وطنشان به چالش کشیده است.
افزایش مهاجرت غیرقانونی ایرانی‌ها به اروپا
طبق گزارش‌ها، درکوشش برای درک اینکه چرا ایرانی‌ها به چنین انتخاب خطرناکی روی می‌آورند، باید به واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توجه کرد. بررسی‌ها نشان داده که فقر و ناامیدی از بهبود شرایط اقتصادی، خصوصاً در میان اقشار کمتر برخوردار، زمینه‌ساز چنین تصمیم‌هایی می‌شود. بیشتر افرادی که به مهاجرت غیرقانونی با قایق‌ها اقدام می‌کنند، از دهک‌های پایین اقتصادی هستند و تصورشان از موفقیت و رسیدن به امنیت زندگی در وطن، به شدت کاهش یافته است.
مسیر خطرناک مهاجرت با قایق‌های بادی
کانال مانش یکی از خطرناک‌ترین مسیرها برای مهاجرت غیرقانونی به شمار می‌رود. گزارش‌ها حاکی است که این مسیر توسط مهاجرانی که اغلب از کشورهایی مانند ایران، افغانستان و عراق هستند، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهاجران ایرانی که قصد عبور از این مسیر را دارند، ابتدا به ترکیه می‌رسند و سپس از آنجا، قاچاقچی‌ها آنان را به قایق‌های بادی بسیار کوچک هدایت می‌کنند که خطر غرق‌شدن در آن‌ها بسیار بالاست.
در سال ۲۰۲۱، ایران و عراق بیشترین تعداد مهاجران غیرقانونی از کانال مانش را ثبت کرده بودند. در سال‌های بعد نیز، این آمار تغییری کلی نشان نداده و همچنان ایرانی‌ها در میان سه گروه پرشمار مهاجران غیرقانونی قرار داشته‌اند.
هزینه سنگین قاچاق مهاجران غیرقانونی
مصاحبه‌ها با تعدادی از افرادی که چنین مسیری را پیموده‌اند، نشان می‌دهد که برای آغاز چنین سفری، مهاجران باید هزینه‌ای معادل ۴۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان به شبکه قاچاق انسان پرداخت کنند. این قاچاقچی‌ها، مهاجرات را در خانه‌ها یا مکان‌های متروکه در نزدیکی مرز ترکیه مخفی می‌کنند و سپس آنان را با مسیرهای خطرناک به مقصد نهایی می‌برند.
برخی از مهاجران روایت کرده‌اند که در قسمت پایینی ون‌های مخفی به طوری فشرده قرار داده شده‌اند که تعداد زیادی از افراد در یک فضای کوچک و بدون نور و تهویه مناسب جای می‌گیرند. دیگران نیز در قایق‌هایی که بیشتر شبیه به تیوب‌های بادی است راهی این مسیر خطرناک می‌شوند. یکی از مسافران نقل کرده است که ۱۵ نفر در یک تیوب کوچک جا داده شدند و او مجبور بود برای همه پارو بزند.
روایت‌های تلخ خانواده‌های داغ‌دیده
یکی دیگر از روایت‌های غم‌انگیز به خانواده‌ای تعلق دارد که پسر آن‌ها به امید رسیدن به اروپا با چنین روشی سفر کرده است. غزال، خواهر این جوان، می‌گوید: «از ۹ ماه پیش که برادرم امیرمحمد راهی ترکیه شده، هیچ خبری از او نداریم. آخرین تماسش گفت که طی یک ماه آینده می‌رسد. اما هنوز از او خبری نیست.»
نیاز به تعریف چشم‌انداز روشن
چنین روایت‌هایی همگی نشان از نبود چشم‌انداز روشن برای آینده در ایران دارد. پیمایش‌ها نشان می‌دهند که امید به بهبود شرایط در میان مردم به شدت پایین است و حدود ۸۴ درصد از مردم به مهاجرت به عنوان راه نجات فکر می‌کنند. این آمار نگران‌کننده نه‌تنها برای اقشار ضعیف، بلکه برای متخصصان و افراد تحصیل‌کرده نیز صدق می‌کند.
سیاست‌گذاران باید به این حقیقت توجه کنند که اکنون مسئله مهاجرت صرفاً یک اقدام اعتراضی یا سیاسی نیست بلکه یک مبارزه برای بقا است. افزایش سطح فساد مالی، نابرابری و فقر، باعث شده تا بسیاری از مردم، کشور را به مقصد نامعلوم ترک کنند.
دانشجویان ایرانی در صدر آمار مهاجرت تحصیلی
همچنین باید به مهاجرت تحصیلی اشاره کرد. ایران یکی از کشورهای برتر دنیا از نظر تعداد دانشجوهای فرستاده‌شده به خارج است. بیش از ۷۰ هزار دانشجوی ایرانی در خارج از کشور مشغول به تحصیل هستند و این آمار هر سال افزایشی معنادار داشته است. برای مثال، طبق آمار، ایران در سال ۲۰۲۳ در میان کشورهای دانشجوفرست به آمریکا، رتبه ۱۴ را به دست آورده است.
سیاست مهاجرتی نیازمند اصلاح است
با وجود این، در ایران هیچ سیاست یا برنامه مشخص و مدونی برای مدیریت مهاجرت وجود ندارد. در حالی که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته با طراحی ساختارهای دقیق برای مدیریت مهاجرت اقدام می‌کنند، ایران هنوز در مرحله تعیین ابتدایی‌ترین سیاست‌ها به سر می‌برد. ساخت یک نظام مهاجرتی مناسب می‌تواند علاوه بر جلوگیری از قاچاق انسان، ارتباط ایرانی‌های مقیم خارج با داخل کشور را تسهیل کرده و فرصت‌هایی برای بازگشت نخبه‌ها ایجاد کند.
تعطیلی رصدخانه مهاجرت ایران؛ نشانه‌ای از کوتاهی در مدیریت
تاسف‌بارتر اینکه یکی از مهم‌ترین نهادهای فعال در زمینه بررسی آماری داده‌های مهاجرتی، رصدخانه مهاجرت ایران به دلیل آنچه که سیاه‌نمایی نامیده شد، تعطیل گردید. این مرکز که اطلاعات مهم و کاربردی مرتبط با مهاجرت را ارائه می‌کرد، علیرغم نیازهای روزافزون جامعه به چنین آمارهایی، دیگر وجود ندارد.
عدم وجود یک سیاست‌گذاری روشن در زمینه مهاجرت، کشور را بیش از پیش در برابر بحران‌های اجتماعی و اقتصادی متزلزل خواهد کرد. وقت آن رسیده تا با برنامه‌ریزی درست و سیاست‌های حمایتی، این معضل را به فرصت تبدیل کنیم./ فرارو
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
