چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های تاریخی و کهن ایرانی است که در غروب آخرین سه‌شنبه سال برگزار می‌شود. این آیین با روشن کردن آتش و انجام مراسم‌های مختلف، نمادی از خداحافظی با سال کهنه و استقبال از سال نو شناخته می‌شود و ریشه‌های عمیق فرهنگی و اجتماعی دارد.
تاریخ دقیق چهارشنبه‌سوری ۱۴۰۲
به گزارش خط سلامت بر اساس تقویم رسمی کشور، چهارشنبه‌سوری سال ۱۴۰۲ برابر با روز سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ است. این روز با ۷ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری مقارن بوده و چند ساعت مانده به آغاز سال نو ۱۴۰۳ این جشن پرشور برگزار می‌شود.چرا غروب آخرین سه‌شنبه سال این‌قدر مهم است؟
ریشه‌های تاریخی چهارشنبه‌سوری به دوران باستان بازمی‌گردد. برخی تاریخ‌نگاران معتقدند که ارتباط این جشن با قوانین تقویمی زرتشتی است. طبق این نظریه، زرتشت هنگام طراحی گاه‌شماری خود، سالی را ترتیب داد که تحویل آن به سه‌شنبه می‌افتاد و مردم از ظهر سه‌شنبه شروع به سال‌نو خواندن می‌کردند. از این‌رو، شب قبل از این روز، با برگزاری جشن، به استقبال سال جدید می‌رفتند.
علاوه بر این، برخی باورهای قدیمی، روز چهارشنبه را به‌عنوان روزی نحس در نظر داشتند. ایرانیان با روشن کردن آتش و خلق یک فضای شاد، تلاش می‌کردند این نحسی را دور کنند. از همین رو، این شب به "چهارشنبه‌سوری" یا "چهارشنبه‌سرخ" مشهور شد.
بررسی آیین‌های چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری شامل مجموعه‌ای از سنت‌های کهن ایرانی است. این سنت‌ها یا تاکنون حفظ شده‌اند یا در جریان مدرنیته کم‌رنگ‌تر از گذشته به نظر می‌رسند. در ادامه به برخی از این آیین‌ها اشاره می‌کنیم:۱. آتش‌افروزی و پریدن از روی آتش
مهم‌ترین بخش این جشن، روشن کردن آتش و پریدن از روی آن است. این کار با خواندن جمله "زردی من از تو، سرخی تو از من" همراه است؛ تفسیری که نشان از سپردن بیماری و بدشانسی به آتش و دریافت سلامتی و شادی از آن دارد.۲. آتش‌بازی و نورافشانی
در سال‌های اخیر، آتش‌بازی نیز به مراسم چهارشنبه‌سوری اضافه شده است. وسایلی همچون فشفشه و منور بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته استفاده نادرست از مواد محترقه، باعث بروز حوادث تلخی می‌شود که نیازمند توجه بیشتر مردم است.۳. کوزه‌شکنی
در این سنت کهن، مردم کوزه‌ای سفالی را که حاوی نمک، زغال و یک سکه است، از پشت‌بام خانه به زمین می‌اندازند. این رسم سمبلیک برای دفع بدی‌ها و نحسی‌ها اجرا می‌شود.۴. قاشق‌زنی
در این سنت، جوانان چهره خود را می‌پوشانند و با زدن قاشق به کاسه، از خانه‌های مختلف آجیل، خوراکی یا پول دریافت می‌کنند. این رسم ریشه در باورهای طلب حاجت دارد.۵. فال‌گوش ایستادن
برخی افراد با نیت برآورده شدن آرزوهایشان، در چهارراه‌ها یا پشت در خانه‌ها به مکالمه دیگران گوش می‌دهند. جملاتی که می‌شنوند، نشانه‌ای از تحقق یا عدم تحقق نیت‌شان تلقی می‌شود.۶. بخت‌گشایی
دختران دم‌بخت در گذشته برای باز کردن بخت خود، مشتاقانه به مراسم بخت‌گشایی مانند چرخاندن کوزه‌ها و نذر کردن گردو و نبات، روی می‌آوردند.شیوه برگزاری چهارشنبه‌سوری در مناطق مختلف ایران
این جشن در سراسر ایران مراسم‌های متنوعی دارد که برخی از آنها همچنان رواج دارند:
• کردستان و مناطق کردنشین
یکی از رسوم خاص این منطقه، بازی تخم‌مرغ‌شکنی است. هر فرد، تخم‌مرغ رنگ‌شده خود را به دیگری می‌زند و تخم‌مرغ شکست‌ناپذیر، برنده بازی خواهد بود.• ماسال (گیلان)
در ماسال، زنان غذا و خوراکی‌هایی را بر روی ایوان قرار می‌دهند و معتقدند چهارشنبه‌خاتون از آن چشیده و دعای خیر برای خانواده می‌کند.• بانه
در این شهر، مادران برای دفع بلا، تکه‌ای از موی فرزندان خود را قیچی کرده و دور می‌اندازند.• شمال‌غرب ایران
در مناطق آذری‌زبان، سنت شال‌اندازی اجرا می‌شود. جوانان شالی را از پشت‌بام به داخل خانه‌ها می‌فرستند و صاحب‌خانه در آن آجیل و شیرینی می‌ریزد.• تهران قدیم
در گذشته، زنان دم‌بخت در میدان ارگ تهران بر روی توپ مروارید نشسته یا از زیر آن عبور می‌کردند تا بختشان باز شود. این رسم امروز دیگر اجرا نمی‌شود اما یادگار مهمی از تهران قدیم است.اهمیت اجتماعی و فرهنگی چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری نه تنها جشن پایان سال است، بلکه فرصتی برای تجدید پیوندهای اجتماعی و خانوادگی محسوب می‌شود. هرچند برخی از این آیین‌ها از بین رفته‌اند یا تغییر شکل داده‌اند، اما این جشن همچنان هویت فرهنگی مردم ایران را زنده نگه داشته و نمادی از همبستگی و اصالت ملی است.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
