رسول سلیمی نوشت: دونالد ترامپ ، رئیس‌جمهور آمریکا ، در روزهای نخست بازگشت به کاخ سفید بار دیگر سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را با امضای یادداشت ریاست جمهوری احیا کرد.
به گزارش خط سلامت این اقدام در حالی صورت گرفت که او همزمان از تمایل خود برای مذاکره مستقیم با تهران سخن می‌گفت. این تناقض ظاهری در مواضع ترامپ، پرسش‌های فراوانی را در خصوص اهداف واقعی واشنگتن، احتمال اقدامات نظامی و پیامدهای آن برانگیخته است.
سیاست ترامپ: ترکیب فشار و دیپلماسی قهری
ترامپ ظرف ۲۴ ساعت، سه موضع کاملاً متفاوت درباره ایران اتخاذ کرد:
۱. امضای یادداشت اعمال فشار حداکثری به منظور «جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای» و کاهش صادرات نفت این کشور به صفر.
۲. ابراز علاقه برای مذاکره با رئیس‌جمهور ایران و تأکید بر امکان توافق هسته‌ای «قابل راستی‌آزمایی».
۳. هماهنگی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای مقابله با آنچه که «تهدیدات منطقه‌ای ایران» خوانده شد.
این روش دوگانه که به «دیپلماسی قهری» معروف است، تلاش می‌کند از ترکیب تحریم‌های شدید اقتصادی و وعده مذاکره جهت اعمال فشار بر ایران بهره بگیرد. ترامپ بارها تصریح کرده است: «ما حق داریم، فروش نفت ایران را متوقف کنیم اما ترجیح می‌دهیم این مسئله از طریق توافق حل شود.»
نقشه ترامپ پس از رد مذاکره از سوی ایران: تهدید نظامی و همکاری با اسرائیل
با وجود برخی سیگنال‌های مثبت ایران مبنی بر آمادگی برای مذاکره مشروط (مانند لغو تحریم‌ها و تضمین‌های بین‌المللی)، ترامپ بی‌توجه به این مسئله، همچنان تمرکز خود را روی افزایش فشارها گذاشته است. یکی از دلایل این رویکرد، تصور ترامپ از ضعف ایران است که بسیاری آن را نادرست می‌دانند. نقشه کلی ترامپ شامل چهار محور زیر است:
۱. تحریم‌های اقتصادی بی‌سابقه: آمریکا در تلاش است صادرات نفت ایران را به صفر رسانده و بحران اقتصادی داخلی را تشدید کند. هدف این اقدام، کاهش ارزش ریال و تأثیرگذاری بر معیشت مردم ایران است.
۲. تهدید نظامی غیرمستقیم: ترامپ بار دیگر تأکید کرد که آمریکا «حق حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران» را برای خود محفوظ می‌داند. از سوی دیگر، اسرائیل خواستار خرید ۷ میلیارد دلار تجهیزات نظامی پیشرفته از آمریکا شده و واشنگتن نیز این درخواست را به سرعت بررسی می‌کند. تحلیلگران بر این باورند که سناریوی محتمل‌تر، تلاش اسرائیل برای تحریک ایران به اقدامی نظامی است که در نتیجه، توجیه حمله آمریکا به ایران فراهم شود.
۳. افزایش فشار بر اروپا: واشنگتن از متحدان اروپایی می‌خواهد تا اقداماتی مانند اجرای «مکانیسم ماشه» را در پیش بگیرند و تحریم‌ها علیه ایران را تشدید کنند.
۴. محدودیت در دسترسی به فناوری: جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری‌های موشکی و هسته‌ای حساس از دیگر اهداف اصلی واشنگتن است.
اهداف ترامپ: فراتر از برنامه هسته‌ای
اگرچه ترامپ ادعا می‌کند که هدف اصلی او جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است، اما شواهد نشان می‌دهد که او اهداف گسترده‌تری را دنبال می‌کند:
۱. تضعیف نفوذ منطقه‌ای ایران: واشنگتن در پی کاهش حمایت ایران از گروه‌هایی نظیر حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن است.
۲. مهار توان موشکی ایران: تمرکز آمریکا بر محدود کردن برنامه موشک‌های بالستیک ایران است، به‌ویژه موشک‌هایی با برد بالای ۲ هزار کیلومتر.
۳. تغییر رفتار سیاسی ایران: واشنگتن با تشدید بحران اقتصادی به دنبال تغییر رفتار سیاسی جمهوری اسلامی یا ایجاد اختلافات در ساختار حاکمیتی آن است.
ترامپ بارها تهدید کرده که در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، «ما می‌توانیم آنجا را به جهنم تبدیل کنیم!»
واکنش ایران: سیاست تهدید هم‌سطح
مقامات ایرانی بر این باورند که سیاست «فشار حداکثری» تجربه‌ای شکست‌خورده است. عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، تأکید کرده است: «این اقدامات نتیجه‌ای جز ناکامی برای طرف مقابل در بر نخواهد داشت.» از سوی دیگر، رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها اعلام کرده‌اند که تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای بر پایه اصول اسلامی ممنوع است و بهانه‌های آمریکا برای فشار بر ایران غیرواقعی و ناعادلانه است.
همچنین مقامات ایرانی مذاکرات احتمالی را منوط به لغو کامل تحریم‌ها دانسته‌اند. به‌ویژه در شرایطی که ترامپ سیاست تهدیدآمیز خود را دوچندان کرده است، تهران حاضر به ورود به گفت‌وگوهای بدون پیش‌شرط نیست.
پیامدهای احتمالی حمله به ایران
تحلیلگران معتقدند هرگونه حمله نظامی علیه ایران، پیامدهای گسترده‌ای را در منطقه و عرصه بین‌المللی به دنبال خواهد داشت، از جمله:
۱. تشدید بحران اقتصادی جهانی: قیمت نفت ممکن است به بیش از ۲۰۰ دلار برسد و بازاری جهانی وارد رکود شود.
۲. گسترش جنگ نیابتی: احتمالاً جنگ‌های نیابتی در یمن و دیگر کشورهای منطقه تشدید خواهد شد.
۳. واکنش قدرت‌های جهانی: روسیه و چین به احتمال زیاد در شورای امنیت از ایران حمایت کرده و هرگونه اقدام بین‌المللی علیه آن را وتو خواهند کرد.
۴. افزایش مخالفت داخلی در آمریکا: جنگ جدید در خاورمیانه ممکن است اختلافات سیاسی در داخل آمریکا را نیز افزایش دهد.
سیاست‌ورزی میان جنگ و مذاکره
ترامپ در تلاش است تا با فشار حداکثری، ایران را مجبور به پذیرش خواسته‌های خود کند. اما ایران با توجه به تجربه خروج آمریکا از برجام، خواهان تضمین‌های عملی و تعهدات واقعی از سوی طرف مقابل است. در این میان، رژیم صهیونیستی نقش قابل‌توجهی داشته و خواستار اتخاذ رویکردی سخت‌گیرانه‌تر علیه ایران است.
رهبر انقلاب اسلامی در پاسخ به مواضع ترامپ تأکید کردند: «مذاکره با آمریکا نه عقلانی است، نه شرافتمندانه و نه منطقی.»
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
