مطالعات جدید نشان می‌دهد نانوپلاستیک‌ها، ذرات پلاستیکی میکروسکوپی با اندازه‌ای کمتر از ۱۰۰ نانومتر، می‌توانند عملکرد مغز را مختل کرده و به‌ویژه سیستم دوپامینی را تحت تأثیر قرار دهند.
به گزارش خط سلامت دوپامین، یک انتقال‌دهنده عصبی حیاتی است که نقش مهمی در تنظیم خلق‌وخو، انگیزه و پاداش دارد. پژوهشگران ارتباطی میان قرار گرفتن در معرض نانوپلاستیک‌ها و اختلال در سیگنال‌دهی دوپامین یافته‌اند، که می‌تواند به مشکلاتی در تصمیم‌گیری ، کاهش انگیزه و اختلال در درک پاداش منجر شود.
نانوپلاستیک‌ها چه هستند؟
نانوپلاستیک‌ها ذرات پلاستیکی بسیار کوچکی هستند که از تجزیه محصولات پلاستیکی بزرگ‌تر مانند بطری‌های آب، بسته‌بندی مواد غذایی و منسوجات مصنوعی به وجود می‌آیند. اندازه این ذرات به حدی کوچک است که کمتر از ۱۰۰ نانومتر بوده و حتی از یک سلول انسانی نیز کوچک‌تر هستند. این ویژگی باعث می‌شود نانوپلاستیک‌ها به راحتی در محیط حرکت کرده و حتی وارد بدن موجودات زنده شوند.
نانوپلاستیک‌ها در کجا یافت می‌شوند؟
آب آشامیدنی و مواد غذایی
مطالعات نشان داده‌اند که نانوپلاستیک‌ها در آب آشامیدنی (هم آب بطری و هم آب لوله‌کشی) و غذاهای فرآوری‌شده یافت می‌شوند. همچنین ذرات پلاستیکی می‌توانند از بسته‌بندی غذاها وارد مواد خوراکی شوند.
هوای تنفسی
نانوپلاستیک‌ها در هوا نیز وجود دارند، به ویژه در مناطق شهری یا صنعتی. این ذرات از سوزاندن زباله‌های پلاستیکی، گرد و غبار حاصل از ساییدگی تایرها و حتی از فیبرهای لباس‌های مصنوعی وارد هوا می‌شوند.
اکوسیستم‌های آبی
دریاها، اقیانوس‌ها و حتی رودخانه‌ها مقادیر قابل توجهی نانوپلاستیک دارند. این ذرات از زباله‌های پلاستیکی موجود در آب‌ها منشأ می‌گیرند و توسط آبزیان جذب می‌شوند، سپس از طریق زنجیره غذایی به انسان‌ها منتقل می‌شوند.
محصولات آرایشی و بهداشتی
برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی مانند اسکراب‌های صورت، خمیر دندان‌ها و لوازم آرایش، حاوی میکروپلاستیک‌هایی هستند که می‌توانند به نانوپلاستیک‌ها تبدیل شوند و از طریق آب شست‌وشو به محیط وارد شوند.
رابطه نانوپلاستیک‌ها با نقص سیستم دوپامینی
تحقیقات علمی اخیر نشان داده‌اند که نانوپلاستیک‌ها، ذرات ریز حاصل از تجزیه پلاستیک‌ها، می‌توانند تأثیرات منفی شدیدی بر سیستم دوپامین و رفتارهای اجتماعی داشته باشند. این ذرات بسیار کوچک که در محیط زیست (مانند آب، غذا، و هوا) به وفور یافت می‌شوند، قابلیت نفوذ به بافت‌های بدن از جمله مغز را دارند و می‌توانند عملکرد طبیعی سیستم‌های عصبی را مختل کنند. در ادامه رابطه نانوپلاستیک‌ها با نقص در سیستم دوپامین و تغییرات در رفتار اجتماعی بررسی می‌شود:
تأثیر نانوپلاستیک‌ها بر سیستم دوپامین
تداخل با تولید دوپامین: تحقیقات نشان داده‌اند که نانوپلاستیک‌ها می‌توانند به سلول‌های مغزی آسیب بزنند و تولید دوپامین را کاهش دهند. دوپامین یک نوروترانسمیتر کلیدی است که نقش مهمی در تنظیم لذت، انگیزه و یادگیری دارد. هرگونه اختلال در تولید یا ترشح آن می‌تواند اثرات منفی گسترده‌ای داشته باشد.
التهاب در مغز: نانوپلاستیک‌ها با ایجاد استرس اکسیداتیو و التهاب در مغز، به سلول‌های دوپامینرژیک آسیب می‌زنند. این آسیب می‌تواند منجر به کاهش عملکرد سیستم پاداش مغز شود.
تجمع سموم در مغز: نانوپلاستیک‌ها می‌توانند به عنوان ناقل سموم محیطی عمل کنند. این سموم از طریق نانوپلاستیک‌ها به مغز منتقل شده و عملکرد سیستم عصبی را مختل می‌کنند.
کاهش انگیزه و تعامل اجتماعی: کاهش سطح دوپامین ناشی از تأثیر نانوپلاستیک‌ها می‌تواند باعث بی‌تفاوتی اجتماعی و کاهش تمایل به برقراری ارتباط با دیگران شود.
افزایش رفتارهای تهاجمی یا ضد اجتماعی: برخی از مطالعات نشان می‌دهند که نقص در سیستم دوپامین، ناشی از نانوپلاستیک‌ها، ممکن است منجر به رفتارهای پرخاشگرانه یا عدم تطابق اجتماعی شود.
اختلال در یادگیری اجتماعی: دوپامین نقش مهمی در یادگیری اجتماعی دارد. نانوپلاستیک‌ها با مختل کردن این فرآیند می‌توانند توانایی فرد را در درک موقعیت‌های اجتماعی و پاسخ‌دهی مناسب به آنها کاهش دهند.
عبور از سد خونی-مغزی: نانوپلاستیک‌ها به دلیل اندازه بسیار کوچک خود می‌توانند از سد خونی-مغزی عبور کنند و به مغز برسند. این امر امکان آسیب مستقیم به نواحی مغزی مرتبط با سیستم دوپامین را فراهم می‌کند.
اثر بر گیرنده‌های دوپامین: نانوپلاستیک‌ها ممکن است عملکرد گیرنده‌های دوپامین را مختل کنند، که این اختلال می‌تواند به کاهش پاسخ‌دهی مغز به محرک‌های پاداش‌دهنده منجر شود.
فعال‌سازی مسیرهای التهابی: نانوپلاستیک‌ها مسیرهای التهابی در مغز را فعال می‌کنند که این التهاب می‌تواند تولید و انتقال دوپامین را مختل کند.
افسردگی و اضطراب: نقص در سیستم دوپامین ناشی از نانوپلاستیک‌ها می‌تواند منجر به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب شود.
کاهش کیفیت زندگی اجتماعی: تغییر در رفتارهای اجتماعی ناشی از نقص در سیستم دوپامین می‌تواند باعث انزوا و مشکلات در برقراری روابط اجتماعی شود.
افزایش خطر اختلالات عصبی: حضور نانوپلاستیک‌ها در مغز ممکن است خطر بیماری‌هایی مانند پارکینسون (که با کاهش دوپامین همراه است) یا آلزایمر را افزایش دهد.
راهکارها برای کاهش تأثیر نانوپلاستیک‌ها
کاهش استفاده از پلاستیک‌های یک‌بار مصرف و جایگزینی آنها با مواد پایدار.
استفاده از فیلترهای آب برای کاهش ذرات پلاستیکی در آب آشامیدنی.
حمایت از تحقیقات علمی برای بررسی اثرات نانوپلاستیک‌ها بر سلامتی و محیط زیست.
افزایش آگاهی عمومی در مورد منابع نانوپلاستیک‌ها و خطرات آنها.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
