تشنج بزرگ، که به نام تشنج گرندمال نیز شناخته میشود، نوعی تشنج عمومی است که شامل از دست دادن هوشیاری و انقباضات شدید عضلانی میشود.
به گزارش خط سلامت درک علل این نوع تشنج میتواند به پیشگیری و مدیریت بهتر آن کمک کند. در این راهنما، به بررسی عوامل مختلفی که میتوانند به تشنج بزرگ منجر شوند، خواهیم پرداخت.
تشنج بزرگ (گرندمال) چیست؟
در زیر توضیحی دربارهی تشنج بزرگ (گرندمال) و تفاوتهای آن با تشنج کوچک (پتیت مال) در قالب یک جدول ارائه شده است:
تشنج بزرگ، که به نام تشنج گرندمال نیز شناخته میشود، نوعی تشنج عمومی است که شامل از دست دادن هوشیاری و انقباضات شدید عضلانی میشود. این نوع تشنج معمولاً به دو مرحله تقسیم میشود:
مرحله تونیک: در این مرحله، عضلات بدن به شدت منقبض میشوند و فرد به زمین میافتد. در این زمان، تنفس متوقف میشود و فرد ممکن است دچار تغییر رنگ صورت شود.
مرحله کلونیک: در این مرحله، انقباضات عضلانی متناوب و غیرقابل کنترل شروع میشود. این انقباضات ممکن است چند دقیقه ادامه یابد و فرد بعد از آن به حالت خوابآلود یا گیج دچار شود.
تفاوت تشنج بزرگ و کوچک
ویژگی تشنج بزرگ (گرندمال) تشنج کوچک (پتیت مال)
|
||
نوع تشنج | عمومی (تأثیر بر کل مغز) | جزئی (تأثیر بر بخشی از مغز) |
از دست دادن هوشیاری | بله، فرد به طور کامل هوشیاری خود را از دست میدهد | خیر، فرد معمولاً هوشیاری خود را حفظ میکند |
مدت زمان | چند دقیقه (معمولاً 1-3 دقیقه) | چند ثانیه (معمولاً 5-10 ثانیه) |
علائم حرکتی | انقباضات شدید عضلانی و حرکات غیرقابل کنترل | حرکات کوچک و مختصر، مانند پلک زدن سریع |
حالت بعد از تشنج | گیجی و خوابآلودگی معمولاً بعد از تشنج | فرد ممکن است به طور طبیعی ادامه دهد و هیچ نشانهای از گیجی نداشته باشد |
شایعترین سن | میتواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما معمولاً در کودکان و جوانان بیشتر شایع است | بیشتر در کودکان مشاهده میشود |
عوامل مختلفی که میتوانند به تشنج بزرگ منجر شوند
صرع
صرع یکی از شایعترین علل تشنج بزرگ است. این اختلال عصبی مزمن با تشنجهای مکرر ناشی از فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز مشخص میشود.
انواع صرع
صرع ایدیوپاتیک: علتی قابل شناسایی ندارد.
صرع علامتی: به آسیب یا بیماری مغزی مرتبط است.
آسیبهای سر
آسیبهای مغزی ناشی از تصادفات، سقوطها یا ورزش میتوانند عملکرد مغز را تغییر دهند و منجر به بروز تشنج، از جمله تشنجهای بزرگ شوند.
مکانیزمها
کبودی: آسیب به بافت مغز.
هماتوم: تجمع خون که میتواند فشار بر نواحی مغز ایجاد کند.
عفونتها
عفونتهایی که بر مغز تأثیر میگذارند، مانند مننژیت و انسفالیت، میتوانند منجر به التهاب و افزایش خطر تشنج شوند.
عفونتهای شایع
مننژیت: عفونت غشای محافظ مغز.
انسفالیت: التهاب خود مغز.
اختلالات متابولیک
عدم تعادلهای متابولیک، از جمله اختلالات الکترولیتها (مانند کمبود سدیم یا کلسیم) و نارسایی کبد یا کلیه، میتوانند منجر به بروز تشنج شوند.
سوء مصرف مواد
مصرف داروها و الکل میتواند احتمال بروز تشنج را افزایش دهد، بهویژه در مواقع ترک یا اوردوز.
قطع ناگهانی میتواند در افراد وابسته به الکل، تشنج ایجاد کند.
موادی مانند کوکائین یا متآمفتامین نیز میتوانند تشنج ایجاد کنند.
عوامل ژنتیکی
برخی افراد ممکن است از نظر ژنتیکی به تشنج مستعد باشند، بهویژه اگر سابقه خانوادگی صرع یا اختلالات مرتبط وجود داشته باشد.
سندرمهای ژنتیکی
سندرم دراوت: نوع شدیدی از صرع که به جهشهای ژنتیکی مرتبط است.
سندرم لنکس-گاستو: نوعی از صرع پیچیده که اغلب ریشههای ژنتیکی دارد.
تومورهای مغزی
تومورهای خوشخیم و بدخیم در مغز میتوانند فعالیت الکتریکی طبیعی را مختل کرده و منجر به بروز تشنج بزرگ شوند.
اختلالات خواب
اختلالاتی مانند آپنه خواب میتوانند به دلیل کمبود اکسیژن و الگوهای مختل خواب، تشنج را تحریک کنند.
درمانهای مختلفی برای مدیریت و کنترل تشنج بزرگ (گرندمال) وجود دارد. هدف از درمانها کاهش فراوانی و شدت تشنجها و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. در ادامه به برخی از روشهای درمانی اشاره شده است:
دارو درمانی
داروهای ضد صرع (AEDs)، معمولاً به عنوان اولین خط درمان برای کنترل تشنج بزرگ استفاده میشوند. این داروها میتوانند فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز را کاهش دهند. برخی از داروهای رایج شامل:
کاربامازپین
والپروئیک اسید
لاموتریژین
فنی توئین
تغییرات در سبک زندگی
شناسایی و اجتناب از عوامل محرک: شناسایی عواملی مانند کمخوابی، استرس، و مصرف الکل که میتوانند تشنج را تشدید کنند و تلاش برای اجتناب از آنها.
رژیم غذایی: در برخی موارد، رژیم کتوژنیک (غنی از چربی و کم کربوهیدرات) ممکن است به کاهش تشنج کمک کند.
درمانهای غیر دارویی
تحریک عصبی وگوس (VNS): یک دستگاه کوچک زیر پوست قفسه سینه قرار داده میشود که به عصب وگوس سیگنالهای الکتریکی ارسال میکند و میتواند به کاهش تعداد تشنجها کمک کند.
تحریک مغزی عمیق (DBS): در این روش، الکترودهایی در نواحی خاصی از مغز قرار داده میشود تا به تنظیم فعالیت الکتریکی کمک کند.
جراحی
در موارد شدید که درمانهای دارویی مؤثر نیستند، جراحی ممکن است در نظر گرفته شود. در این روش، ناحیهای از مغز که منبع تشنجها است، برداشته میشود. این گزینه معمولاً برای بیمارانی است که:
تشنجها ناشی از یک ناحیه مشخص در مغز هستند.
به داروها پاسخ نمیدهند.
مشاوره و پشتیبانی
مشاوره روانشناسی: میتواند به بیماران کمک کند تا با عوارض روحی و روانی ناشی از تشنجها کنار بیایند.
گروههای پشتیبانی: پیوستن به گروههای حمایتی میتواند به کاهش استرس و احساس تنهایی کمک کند.
نتیجهگیری
اگرچه درمان کامل برای تشنج بزرگ وجود ندارد، اما با تشخیص و درمان مناسب، اکثر بیماران میتوانند کنترل بهتری بر روی تشنجهای خود داشته باشند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با تشنج بزرگ مواجه هستید، مشورت با یک متخصص بهداشت ضروری است.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است