اختلال بی‌اختیاری مدفوع چیست؟

بی‌اختیاری مدفوع  (Encopresis)، معمولاً به‌صورت دفع مکرر مدفوع در شرایط اجتماعی نامناسب است و گاهی با یبوست، استرس عاطفی یا مشکلات رفتاری همراه است.

به گزارش خط سلامت اختلال بی اختیاری مدفوع به دو نوع تقسیم می‌شود: اولیه و ثانویه.

​اختلال بی اختیاری مدفوع اولیه به کودکانی اطلاق می‌شود که هرگز کنترل کامل بر حرکات روده نداشته‌اند (یعنی هیچ‌گاه آموزش توالت به‌طور کامل موفق نبوده است).

اختلال بی اختیاری مدفوع ثانویه زمانی رخ می‌دهد که کودکانی که قبلاً آموزش توالت را به‌طور موفقیت‌آمیز گذرانده‌اند، پس از مدتی شروع به آلودگی خود می‌کنند. این نوع معمولاً به دلایلی مانند یبوست، مشکلات عاطفی یا اضطراب ایجاد می‌شود.

علل اختلال بی اختیاری مدفوع 

اختلال بی اختیاری مدفوع معمولاً با چندین عامل مرتبط است، از جمله:

یبوست: یبوست مزمن می‌تواند باعث تجمع مدفوع در روده بزرگ شود که باعث سفت شدن آن و عبور دشوار آن می‌شود. در طول زمان، این ممکن است منجر به نشت مدفوع در اطراف مدفوع متراکم شود.

استرس یا آسیب عاطفی: استرس ناشی از تغییرات خانوادگی، مشکلات مدرسه یا آسیب‌های عاطفی می‌تواند موجب بروز اختلال بی اختیاری مدفوع شود. ترس یا اضطراب از استفاده از دستشویی نیز می‌تواند عامل مهمی باشد.

مشکلات رفتاری: کودکان ممکن است به دلیل تجربیات منفی گذشته یا نداشتن آموزش مناسب، از رفتن به دستشویی خودداری کنند.

شرایط پزشکی: برخی از شرایط پزشکی که سیستم گوارشی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند بیماری هیرشپرونگ، می‌توانند منجر به اختلال بی اختیاری مدفوع شوند.

درمان:

درمان اختلال بی اختیاری مدفوع معمولاً شامل ترکیبی از روش‌ها است:

مداخلات پزشکی: اگر یبوست عامل اصلی باشد، پزشکان ممکن است داروهایی مانند ملین‌ها، نرم‌کننده‌های مدفوع یا انماها را برای رفع مدفوع متراکم و کمک به بازگشت عملکرد طبیعی روده تجویز کنند.

درمان‌های رفتاری: تکنیک‌هایی برای کمک به کودک در ایجاد عادات منظم روده و تشویق به استفاده از دستشویی می‌توانند مؤثر باشند. تقویت مثبت معمولاً برای انگیزش کودک به استفاده از دستشویی به‌کار می‌رود.

حمایت روان‌شناختی: رسیدگی به مشکلات عاطفی یا روانی از طریق مشاوره یا درمان می‌تواند به کاهش استرس یا اضطرابی که ممکن است در بروز این مشکل نقش داشته باشد، کمک کند.

تغییرات رژیم غذایی: رژیم غذایی با فیبر بالا، مصرف آب کافی و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به پیشگیری از یبوست و ترویج حرکات روده منظم کمک کند.

با درمان مناسب و حمایت کافی، بیشتر کودکان مبتلا به اختلال بی اختیاری مدفوع می‌توانند این وضعیت را پشت سر بگذارند و کنترل حرکات روده خود را دوباره به دست آورند. اما این فرآیند معمولاً نیازمند صبر و ثبات از طرف والدین و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی است.

بی‌اختیاری مدفوع در چه کسانی شایع تر است؟

اختلال اختلال بی اختیاری مدفوع در برخی گروه‌ها شایع‌تر است و عواملی می‌توانند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهند. این گروه‌ها عبارتند از:

کودکان با یبوست مزمن: یکی از شایع‌ترین علل اختلال بی اختیاری مدفوع ، یبوست مزمن است. کودکانی که دچار یبوست طولانی‌مدت هستند، ممکن است به دلیل تجمع مدفوع سخت در روده بزرگ، قادر به کنترل صحیح مدفوع نباشند و این وضعیت منجر به نشت مدفوع از اطراف توده مدفوع متراکم شود.

کودکان با مشکلات عاطفی یا روانی: استرس عاطفی، اضطراب، تغییرات در زندگی خانوادگی (مانند طلاق والدین، جابجایی محل زندگی یا مشکلات مدرسه) می‌تواند عامل مهمی در بروز اختلال بی اختیاری مدفوع باشد. این مشکلات روانی می‌توانند به کودک فشار وارد کرده و موجب ناتوانی در کنترل نیاز به رفتن به دستشویی شوند.

کودکان دارای مشکلات رفتاری یا نقص در آموزش توالت: کودکانی که به طور کامل آموزش توالت را نگذرانده‌اند یا به دلایل مختلفی مانند تجربیات منفی در استفاده از دستشویی، از آن اجتناب می‌کنند، احتمال بیشتری برای ابتلا به اختلال بی اختیاری مدفوع دارند.

کودکان مبتلا به مشکلات فیزیکی یا پزشکی: برخی از مشکلات پزشکی مانند بیماری‌های گوارشی (مانند بیماری هیرشپرونگ)، نقص‌های عصبی یا آسیب‌های سیستم اعصاب مرکزی می‌توانند بر کنترل حرکات روده تأثیر بگذارند و منجر به اختلال بی اختیاری مدفوع شوند.

کودکان دارای سابقه خانوادگی: تحقیقات نشان داده‌اند که وجود سابقه اختلال بی اختیاری مدفوع یا مشکلات روده‌ای در خانواده ممکن است احتمال ابتلا به این اختلال را در کودکان افزایش دهد. این نشان‌دهنده نقش ژنتیکی در بروز این مشکل است.

در مجموع، اختلال بی اختیاری مدفوع بیشتر در کودکان زیر 5 سال دیده می‌شود، ولی در برخی موارد، ممکن است این مشکل تا سنین بالاتر ادامه پیدا کند. درمان و مدیریت به موقع این اختلال می‌تواند به کاهش شایع بودن و تأثیر آن در زندگی کودک کمک کند.