افسردگی و کاهش حس بویایی در سالمندان ارتباط پیچیده‌ای دارند که اخیراً توجه محققان را جلب کرده است. کاهش حس بویایی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر مانند بیماری‌های عصبی تخریب‌کننده باشد و در عین حال، ممکن است خطر ابتلا به افسردگی را در افراد مسن افزایش دهد.
رابطه افسردگی و حس بویایی در سالمندان
به گزارش خط سلامت تحقیقات جدید نشان داده‌اند حس بویایی ضعیف می‌تواند عامل پیش‌بینی‌کننده‌ای برای ابتلا به افسردگی در سالمندان باشد. در واقع، این مطالعه نشان می‌دهد که کاهش حس بویایی به‌ویژه در سالمندان می‌تواند به عنوان یک عامل هشداردهنده برای بروز افسردگی تلقی شود. حس بویایی و افسردگی، از دو مسیر مختلف بیولوژیکی و رفتاری با هم مرتبط هستند.
این بیماری که به‌طور پزشکی به نام «هیپوسمی» (کاهش بویایی) و در حالت شدیدتر «آنوسمی» (ناتوانی در حس بویایی) شناخته می‌شود، به‌طور سنتی با بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون ارتباط دارد. در این بیماری‌ها، کاهش حس بویایی معمولاً یکی از نشانه‌های اولیه‌ای است که می‌تواند به سایر مشکلات عصبی اشاره کند. علاوه بر این، کاهش حس بویایی در افراد مسن می‌تواند با افزایش خطر مرگ و میر نیز همراه باشد.
تأثیرات عصبی و روانی
ویدیا کامات، دانشیار روانپزشکی و علوم رفتاری در دانشگاه جان هاپکینز، به نقش حس بویایی در وضعیت روانی افراد اشاره می‌کند و معتقد است که این مطالعه بر ارتباط میان بویایی و افسردگی تأکید می‌کند. به‌علاوه، او توضیح می‌دهد که عواملی مانند ضعف شناختی و التهاب نیز می‌توانند بر این ارتباط تأثیرگذار باشند.
در تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، بیش از 2100 سالمند در طول هشت سال تحت مطالعه قرار گرفتند. این افراد سالمند، در رده سنی 70 تا 73 سال بودند و در ابتدا هیچ نشانه‌ای از بیماری‌های خاص نداشتند. محققان دریافتند که کاهش حس بویایی در این افراد، با افزایش احتمال ابتلا به علائم افسردگی، به‌ویژه در سطح‌های بالا یا متوسط، مرتبط است.
اثرات روانی و اجتماعی کاهش حس بویایی
این که چرا کاهش حس بویایی ممکن است باعث افسردگی در سالمندان شود، به‌طور پیچیده‌ای به ارتباطات عصبی و اجتماعی مرتبط است. برای مثال، حس بویایی به‌طور مستقیم با حافظه، تصمیم‌گیری و تنظیم پاسخ‌های احساسی از طریق ساختارهایی مانند آمیگدال و هیپوکامپ در مغز ارتباط دارد. این نواحی مغزی، مسئول تنظیم احساسات، حافظه و واکنش‌های احساسی هستند که می‌توانند به بروز افسردگی کمک کنند.
کاهش حس بویایی همچنین می‌تواند به کاهش لذت در فعالیت‌های روزمره مانند خوردن غذا و لذت بردن از محیط اطراف منجر شود. وقتی فرد قادر به تشخیص بوی غذاهای فاسد یا خطرناک مانند گازهای سمی نباشد، این امر می‌تواند احساس امنیت و رفاه را در او تحت‌الشعاع قرار دهد.
تحقیقات جدید و یافتن راهکارها
در این مطالعه، سه نوع مختلف از علائم افسردگی شناسایی شد: علائم افسردگی با شدت کم، علائم پایدار و متوسط و علائم افسردگی با شدت بالا. محققان دریافتند که افرادی که حس بویایی ضعیف‌تری داشتند، بیشتر در معرض ابتلا به علائم افسردگی شدیدتر و پایدارتر بودند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که کاهش حس بویایی می‌تواند به‌عنوان یک علامت هشدار برای افسردگی در مراحل مختلف زندگی سالمندان باشد.
نتیجه‌گیری
نتایج این تحقیقات نشان می‌دهند که حس بویایی نه‌تنها به عنوان یک ابزار برای تعامل با محیط اطراف عمل می‌کند، بلکه در تنظیم وضعیت روانی افراد نیز نقش مهمی دارد. از آنجایی که افسردگی می‌تواند بر کیفیت زندگی و سلامت عمومی افراد تأثیر بگذارد، شناسایی و درمان به‌موقع کاهش حس بویایی در سالمندان می‌تواند به بهبود وضعیت روانی و جسمی آنها کمک کند.
