اثربخشی درمان سرطان را می‌توان به صورت بالینی یا با آزمایش‌هایی مانند رادیولوژی یا آزمایش خون نشانگر تومور ارزیابی کرد.
به گزارش خط سلامت متخصصان، پزشکان از ترکیبی از علائم بالینی، تصویربرداری و نشانگرهای زیستی برای ارزیابی اثربخشی درمان سرطان استفاده می‌کنند.
چگونه پزشکان می‌توانند تشخیص دهند که آیا یک درمان مؤثر نیست؟
در مورد تومورهای قابل مشاهده مانند حفره دهان، اندازه ضایعه را می‌توان بررسی کرد. گاهی اوقات اگر علائمی مانند مشکل در بلعیدن ادامه یابد، پزشکان می‌توانند نتیجه بگیرند که درمان به تسکین علائم کمک نمی‌کند.
قطعی‌ترین روش، آزمایش‌های تصویربرداری مانند PETCT، CT یا MRI است که می‌توانند اندازه تومور اولیه و اندازه تومور فعلی را پس از درمان ارزیابی کنند و اگر هیچ تغییری در اندازه یا افزایش آن وجود نداشته باشد، پزشک می‌تواند نتیجه بگیرد که درمان مؤثر نیست.
افزایش نشانگرهای تومور مانند CA 125 یا PSA می‌تواند نشانگر درمان بی‌اثر باشد.
بهبود علائم: اگر بیمار علائمی ناشی از سرطان داشته باشد (به عنوان مثال، درد، خستگی یا اختلال عملکرد اندام)، بهبود این علائم می‌تواند نشان دهد که درمان مؤثر است.
مطالعات تصویربرداری: اسکن‌هایی مانند PET-CT، MRI یا CT برای اندازه‌گیری اندازه و فعالیت تومورها استفاده می‌شوند. کاهش اندازه تومور یا فعالیت متابولیکی (همانطور که در اسکن‌های PET دیده می‌شود) نشان دهنده پاسخ مثبت است.
نشانگرهای زیستی: آزمایش‌های خون می‌توانند نشانگرهای تومور (به عنوان مثال، PSA برای سرطان پروستات، CA-125 برای سرطان تخمدان) را برای پیگیری پیشرفت سرطان یا پاسخ به درمان اندازه‌گیری کنند.
معیارهای پاسخ: انکولوژیست‌ها از معیارهای استاندارد، مانند RECIST (معیارهای ارزیابی پاسخ در تومورهای جامد)، برای ارزیابی میزان کوچک شدن یا پیشرفت تومور استفاده می‌کنند.
بیوپسی‌های مایع: فناوری‌های نوظهور مانند بیوپسی‌های مایع می‌توانند DNA تومور در گردش (ctDNA) را در خون تشخیص دهند و بینش‌های بی‌درنگ در مورد اثربخشی درمان و مقاومت ارائه دهند.
آیا پیشرفت‌های جدیدی در غلبه بر مقاومت به درمان سرطان وجود دارد؟ چگونه کمک می‌کند؟
آزمایش ژنومی به درک مقاومت دارویی احتمالی در برخی از سرطان‌ها کمک می‌کند. این به شناسایی جهش‌های خاصی که با پاسخ بالاتر به دسته‌های خاصی از داروها مرتبط هستند، کمک می‌کند. به عنوان مثال، بیمارانی که جهش‌های BRCA دارند، اغلب به مهارکننده‌های PARP، که مکانیسم‌های ترمیم DNA را هدف قرار می‌دهند، پاسخ بالایی نشان می‌دهند.
آزمایش ژنومی که در طول یک دوره زمانی تکرار می‌شود، به شناسایی تغییر پروفایل جهش کمک می‌کند که به تغییر پروتکل‌های درمانی کمک می‌کند.
فارماکوژنومیکس شاخه تخصصی است که بررسی می‌کند چگونه تغییرات در ژن‌ها بر پاسخ به داروها تأثیر می‌گذارد. مدل‌های شبیه‌سازی زیستی وجود دارد که روی پرونده ژنومی بیمار اجرا می‌شوند و ترکیبات دارویی بالقوه را پیشنهاد می‌کنند.
آزمایش‌هایی مانند بیوپسی مایع که آزمایش‌های مبتنی بر خون برای ارزیابی تغییر پروفایل جهش در طول زمان هستند و به طور بالقوه می‌توانند در شناسایی نشانگرهای زیستی مقاومت و پیشنهاد پروتکل‌های جایگزین مفید باشند.
پیشرفت‌های قابل توجهی برای مقابله با مقاومت درمانی در حال انجام است. با این حال، بسیاری از این موارد در مرحله تحقیق هستند:
درمان‌های هدفمند: داروهایی که برای هدف قرار دادن جهش‌ها یا مسیرهای ژنتیکی خاص در سلول‌های سرطانی طراحی شده‌اند، دقیق‌تر می‌شوند. به عنوان مثال، مهارکننده‌های EGFR نسل دوم و سوم می‌توانند بر مقاومت ناشی از جهش‌های خاص غلبه کنند.
ایمونوتراپی: پیشرفت‌ها در مهارکننده‌های ایست بازرسی ایمنی (به عنوان مثال، درمان‌های ضد PD-1/PD-L1) و درمان سلول CAR-T به غلبه بر مقاومت با استفاده از سیستم ایمنی برای حمله به سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند.
درمان‌های ترکیبی: ترکیب درمان‌های مختلف، مانند شیمی‌درمانی با ایمونوتراپی یا درمان هدفمند، می‌تواند از ایجاد مقاومت در سلول‌های سرطانی جلوگیری کند.
پروفایل مولکولی: پروفایل ژنتیکی و مولکولی تومورها به پزشکان اجازه می‌دهد مکانیسم‌های مقاومت را شناسایی و درمان‌ها را بر اساس آن تنظیم کنند.
داروهای اپی ژنتیک (آزمایشی): داروهایی که تغییرات اپی ژنتیکی را هدف قرار می‌دهند، مانند مهارکننده‌های هیستون داستیلاز، برای معکوس کردن مقاومت در حال توسعه هستند.
فناوری نانو (آزمایشی): سیستم‌های تحویل دارو مبتنی بر نانوذرات برای بهبود هدف‌گیری دارو و کاهش مقاومت در حال بررسی هستند.
پزشکی شخصی چه نقشی در مقابله با مقاومت به درمان در سرطان ایفا می‌کند؟
رویکرد شخصی با استفاده از آزمایش ژنومی، ترانس کریپتوم و مطالعات مسیر به درک عمیق‌تر پروفایل جهش کمک می‌کند. این به پزشک کمک می‌کند تا ترکیبات بهینه داروها را تجویز کند یا به سرعت داروها را تغییر دهد.
پزشکی شخصی با تطبیق درمان‌ها با پروفایل ژنتیکی و مولکولی منحصر به فرد سرطان بیمار، نقش مهمی در غلبه بر مقاومت درمانی ایفا می‌کند. این رویکرد شامل موارد زیر است:
توالی ژنومی: شناسایی جهش‌ها یا تغییرات در ژن‌های مرتبط با سرطان (به عنوان مثال، BRCA1/2، KRAS یا ALK) به تعیین اینکه کدام درمان‌ها به احتمال زیاد مؤثر هستند، کمک می‌کند.
آزمایش نشانگر زیستی: آزمایش نشانگرهای زیستی مانند HER2 در سرطان پستان یا PD-L1 در سرطان ریه می‌تواند استفاده از درمان‌های هدفمند یا ایمونوتراپی‌ها را هدایت کند.
استراتژی‌های درمان تطبیقی: پزشکی شخصی امکان تنظیمات بی‌درنگ در درمان را بر اساس نحوه تکامل سرطان فراهم می‌کند و احتمال مقاومت را کاهش می‌دهد.
کارآزمایی‌های بالینی: بیمار می‌تواند در کارآزمایی‌های بالینی شرکت کند که درمان‌های نوآورانه را آزمایش می‌کنند و این امکان را به پزشکان می‌دهد که بهترین گزینه‌های درمانی را بر اساس ویژگی‌های فردی بیمار پیدا کنند.
نتیجه‌گیری:
مقاومت به درمان سرطان یکی از چالش‌های عمده در پزشکی است، اما پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی شخصی، درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی، امید جدیدی برای مقابله با این مشکل ایجاد کرده‌اند.
در حالی که بسیاری از این روش‌ها هنوز در مراحل تحقیقاتی هستند، اما با استفاده از آزمایش‌های ژنومی، پروفایل‌های مولکولی، و راهکارهای درمانی ترکیبی، می‌توان به بیمارانی که به درمان‌های رایج پاسخ نمی‌دهند، کمک کرد.
پزشکان و محققان در حال کشف راه‌های جدید برای مبارزه با مقاومت دارویی هستند تا زندگی بیماران را بهبود بخشند.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
