شقاق در اصطلاح پزشکی معمولاً به شقاق مقعدی اشاره دارد، که به معنی یک ترک یا زخم کوچک در پوشش سلولی ناحیه مقعد است.
به گزارش خط سلامت این مشکل اغلب در نتیجه فشار بیش از حد و آسیب ناشی از دفع مدفوع سخت یا یبوست ایجاد می‌شود. در ادامه به بررسی تعاریف، علل، علائم و درمان‌های این وضعیت پرداخته شده است.
تعریف شقاق مقعدی
شقاق مقعدی (که به آن «فیشر مقعدی» نیز گفته می‌شود) به پارگی سطحی در لایه مخاطی داخلی کانال مقعد اطلاق می‌شود. از آنجا که این ناحیه دارای تعداد زیادی عصب است، حتی ترک‌های کوچک می‌توانند درد شدید و ناراحتی به همراه داشته باشند. طبق ویکی‌پدیا، این وضعیت به صورت یک خط طولی در نیمه تحتانی کانال مقعد دیده می‌شود و ممکن است پس از دفع مدفوع، با خونریزی همراه گردد.
علل ایجاد شقاق مقعدی
بیشترین عامل ایجاد شقاق مقعدی، شرایطی مانند:
یبوست یا اسهال مکرر: دفع مدفوع سفت یا بزرگ به دلیل یبوست، فشار زیادی بر پوشش مقعد وارد می‌کند. همچنین اسهال مزمن می‌تواند باعث تحریک مکرر و آسیب به بافت شود.
زور زدن هنگام دفع: فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج موجب ایجاد ترک‌های ریز در ناحیه مقعد می‌شود.
زایمان: فشار و کشش زیاد در زمان زایمان، به ویژه در زنانی که زایمان سخت داشته‌اند، می‌تواند این آسیب را به همراه داشته باشد.
رابطه جنسی مقعدی: فعالیت‌های جنسی در این ناحیه نیز ممکن است موجب پارگی‌های کوچک شود.
عوامل مربوط به کاهش جریان خون: در افراد مسن یا در شرایطی که خون‌رسانی به ناحیه مقعد کاهش یافته باشد، احتمال ایجاد شقاق بیشتر است.
علائم شقاق مقعدی
علائم این بیماری معمولاً شامل موارد زیر است:
درد شدید در هنگام و بعد از دفع مدفوع: این درد ممکن است به صورت سوزش یا گزنده باشد و حتی تا چند ساعت پس از دفع ادامه یابد.
خونریزی: اغلب پس از دفع مدفوع، چند قطره خون قرمز روشن دیده می‌شود.
پارگی یا زخم قابل مشاهده: در معاینه بالینی ممکن است ترک یا بریدگی کوچکی در اطراف مقعد مشاهده شود.
خارش و سوزش ناحیه‌ای: به دلیل تحریک بافت‌های آسیب‌دیده.
ایجاد ضایعات یا توده‌های پوستی: در موارد مزمن ممکن است توده‌های کوچک (Skin tag) در کنار زخم ظاهر شوند.
روش‌های درمان شقاق مقعدی
درمان شقاق مقعدی معمولاً بسته به شدت و مدت زمان بیماری به دو دسته‌ی حاد و مزمن تقسیم می‌شود:
درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی
افزایش مصرف مایعات: نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز کمک می‌کند مدفوع نرم بماند.
رژیم غذایی پر فیبر: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات موجب افزایش حجم و نرم شدن مدفوع می‌شود.
اجتناب از زور زدن: در زمان دفع مدفوع از فشار بیش از حد خودداری شود.
حمام نشستن (Sitz bath): نشستن در آب گرم (حدود 10 تا 20 دقیقه) چند بار در روز می‌تواند به شل شدن عضلات مقعد و تسکین درد کمک کند.
درمان‌های دارویی و موضعی
پمادهای موضعی: استفاده از پمادهای حاوی مواد بی‌حس‌کننده (مانند لیدوکائین) و ضد التهابی (مانند هیدروکورتیزون) برای کاهش درد و التهاب.
پماد نیتروگلیسیرین: این پماد با افزایش جریان خون و شل کردن عضلات اسفنکتر مقعد به بهبود زخم کمک می‌کند، اگرچه ممکن است عوارضی مانند سردرد ایجاد کند.
داروهای ملین: جهت تسهیل دفع مدفوع و کاهش نیاز به زور زدن.
درمان‌های پیشرفته‌تر
تزریق بوتاکس: در مواردی که اسپاسم عضلات اسفنکتر نقش مهمی در استمرار زخم دارد، تزریق بوتاکس می‌تواند عضلات را موقتا فلج کرده و به بهبود کمک کند.
جراحی: در موارد مزمن یا زمانی که درمان‌های دارویی نتیجه ندهند، جراحی‌هایی مانند اسفنکتروتومی (بریدن قسمتی از عضله اسفنکتر) یا روش‌های لیزری برای ترمیم زخم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جمع‌بندی
شقاق مقعدی یا فیشر مقعدی یک وضعیت دردناک است که در اثر پارگی سطحی پوشش داخلی مقعد به وجود می‌آید. عواملی مانند یبوست، دفع مدفوع سخت، زایمان و فعالیت‌های جنسی در این ناحیه می‌توانند از علل اصلی آن باشند. علائم اصلی شامل درد شدید هنگام دفع، خونریزی و احساس سوزش در ناحیه مقعد است. درمان معمولاً با تغییر در سبک زندگی، رژیم غذایی پر فیبر، مصرف مایعات کافی و استفاده از پمادها آغاز می‌شود و در موارد مزمن، درمان‌های پیشرفته‌تر مانند تزریق بوتاکس یا جراحی ممکن است لازم شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره دقیق، مراجعه به پزشک متخصص گوارش یا جراح کلورکتال توصیه می‌شود.
این توضیحات بر اساس منابع معتبر اینترنتی و اطلاعات ارائه شده در وبسایت‌های پزشکی تنظیم شده است.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
