برخی از مادران پس از زایمان دچار استرس، اضطراب و ناراحتی هایی می شوند که به افسردگی پس از زایمان می انجامد.
به گزارش خط سلامت برخی از زنان افسردگی پس از زایمان را تجربه می کنند که به مادر احساس پوچی و غم می دهد و گاهی می تواند برای مادر و کودک خطر ناک باشد.
اگر افسردگی پس از زایمان طولانی شده و درمان نشود می تواند بر ارتباط مادر با کودک، توجه و مراقبت از نوزاد و انجام کارهای روز مره تاثیر بگذارد.
با توجه به نظر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری افسردگی پس از زایمان (CDC)، 20 درصد از مادران یک یا چند علائم افسردگی پس از زایمان را تجربه می کنند.
گرفتگی خلق پس از زایمان (Baby Blues)
گرفتگی خلق یا Baby Blues نوعی افسردگی خفیف است و چند روز تا یک هفته پس از زایمان ادامه دارد، ولی هیچگاه بیش از دو هفته طول نمی کشد. مادرانی که دچار این ناراحتی می شوند اغلب زیاد گریه می کنند و مضطرب به نظر می رسند و حتی قادر به خوابیدن نیستند.
اکثر آنها پس از کمی استراحت و هنگامی که اطرافیان در نگهداری نوزاد به آنها کمک می کنند و یا پس از یک گریه طولانی از سراسترس و هیجان زایمان، احساس بهتری خواهند داشت.
افسردگی پس از زایمان
اگر ناراحتی و تنگی خلق پس از حدود دو هفته برطرف نشود، علت افسردگی پس از زایمان است. 10 تا 20 درصد مادران پس از زایمان، دچار افسردگی می شوند که تا یک سال طول می کشد. کارشناسان معتقدند عوامل هورمونی، بیوشیمیایی، محیطی، روانشناسی و ژنتیک در ایجاد آن دخالت دارند.
افت سطح هورمون ها بلافاصله پس از زایمان تا حدی بر این امر مۆثر است. مراقبت از نوزاد در عین حال که موجب خرسندی است، فشار زیادی بر مادر، بخصوص آنهایی که برای اولین بار بچه دار شده اند، وارد می کند.
عوامل ابتلا به افسردگی پس از زایمان:
سابقه ابتلا به افسردگی یا سایر اختلالات روانی در خود فرد یا افراد خانواده و یا بروز حملات اضطراب در دوران بارداری
بارداری بدون برنامه ریزی قبلی
عدم حمایت همسر
وجود مشکلات زناشویی
وجود مشکلات مالی
بروز تغییرات جدی در زندگی، همزمان با تولد نوزاد مثل نقل مکان یا از دست دادن شغل
سابقه وجود سندرم پیش از قاعدگی شدید
وجود عوارض زایمان
سابقه مشکلات شدید در کودکی، نظیر از هم پاشیدگی خانواده
با این حال وجود این عوامل، دلیل بروز افسردگی پس از زایمان نیست. بسیاری از زنان که دارای چندین عامل خطرزا هستند هرگز دچار افسردگی نمی شوند و بالعکس افرادی با یک یا دو عامل خطرزا و یا بدون هیچ گونه عامل خطرزا به افسردگی شدید مبتلا می شوند.
پزشک بهتر از هر فرد دیگری تشخیص افسردگی پس از زایمان را خواهد داد. اما اغلب زنان متوجه علائمی مانند :
بی خوابی
تمایل به گریه یا اندوه شدید که تمام روز ادامه داشته باشد
کاهش علاقه نسبت به انجام بسیاری از فعالیت ها
اشکال در تمرکز حواس
تغییر اشتها
اضطراب
اختلالات خلق و تحریک پذیری
احساس گناه شدید
حملات پنیک (علائم آن عبارتند از افزایش ضربان قلب، سرگیجه، منگی، احساس وقوع یک اتفاق ناگوار)
افکار خودکشی
احساس افسردگی و غم و اندوه به مدت چند هفته یا بیشتر
احساس و میل به جدا شدن از خانواده و دوستان
عدم علاقه به فعالیت های زنانه از جمله رابطه جنسی
تغییرات زیاد در مصرف مواد غذایی و عادات خواب
احساس خستگی بیشتر در طی روز
زنان مهم است که تفاوت بین تغییرات طبیعی روحی به دنبال تولد نوزاد را با حالاتی که نیاز به درمان دارد، بدانند. تنها احساس زنان نیست که نشان می دهد مشکلی وجود دارد، بلکه شدت و تعداد دفعات آن احساس و مدتی که طول می کشد بسیار حائز اهمیت است.
به عبارت دیگر بسیاری از مادران در طول ماه های اول پس از تولد نوزاد، احساس اندوه و اضطراب دارند، ولی اگر آنها تمام روز در حال گریه کردن هستند و این حالت چند روز متوالی طول می کشد و نیز دچار حملات پنیک می شوند، حتماً باید به پزشک مراجعه کنند.
در موارد شدید تر افسردگی پس از زایمان، نوعی بیماری مرتبط با سلامت روانی ایجاد می شود که وضعیتی نادر و جدی بوده و شامل علائم توهم زا (مشاهده یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارد)، پارانویا و گاهی اوقات افکار مربوط به آسیب رساندن به خود و دیگران است.
برخی از مادران هم به طور مکرر در پی آسیب رساندن به فرزندان خود هستند. در صورتی که فردی به افسردگی حاد یا خفیف افسردگی پس از زایمان دچار شد بهتر است هرچه زودتر به روانشناس بالینی مراجعه کند.
افسردگی پس از زایمان چقدر طول می کشد
اگر چه در هفته های اول پس از زایمان، برخی مادران تغییرات خلق و خوی مختلفی را تجربه می کنند، اما در بعضی از زنان این علائم پایدار و شدید است و گاه می تواند نشانه ای از افسردگی پس از زایمان باشد.
در صورت بهبودی زود هنگام افسردگی پس از زایمان، مشکل خاصی به وجود نیامده و جای هیچ گونه نگرانی نیست.
شناخت علائم افسردگی پس از زایمان بسیار مهم است، به طوری که روانشناس بالینی با شناخت علل و علائم قادر به ارائه درمان مناسب و بدون تأثیرگذاری منفی در مراقبت از نوزاد خواهد بود.
به طور کلی، بررسی ها نشان داده است که ۳۸ درصد زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان علائم مزمن و طولانی مدت را تجربه می کنند. ۵۰ درصد از زنانی که مراقبت های پزشکی مناسبی دریافت کردند پس از یک سال رو به بهبودی می روند.
این بررسی همچنین نشان داده است زنانی که هیچ گونه درمان بالینی دریافت نکردند، تا سه سال پس از زایمان همچنان افسرده می مانند.
به طور کلی می توان گفت افسردگی پس از زایمان معمولا در ۴ تا ۶ هفته اول پس از زایمان اتفاق می افتد و گاه خود به خود بهبود پیدا می کند.
درمان افسردگی پس از زایمان
درمان افسردگی پس از زایمان به کمک داروهای ضد افسردگی و مشاوره انجام می شود. زنانی که افسردگی بعد از زایمان آنها خفیف است گاهی تنها با مشاوره درمان می شوند. اما در بسیاری از موارد هر دو روش مشاوره و داروهای ضد افسردگی لازم است.
مادرانی که در دوران بارداری ورزش انجام می دهند کمتر دچار افسردگی می شوند. استراتژی های زیر می تواند در کاهش استرس تاثیر گذار بوده و توصیه می شود به عنوان راه های درمانی در نظر گرفته شود:
تغییر در شیوه زندگی به کاهش برخی نشانه های افسردگی پس از زایمان کمک می کند.
خواب کافی، فعالیت، ورزش و قرار گرفتن در محیطی با حمایت خانواده و دوستان، مصرف مواد غذایی مناسب، قرارگیری در کنار فرزند و مراقبت از او و همچنین کمک گرفتن از گروه های پشتیبانی کننده از طرف بیمارستان ها، متخصصان بهداشت زنان و قرارگیری در محیطی برای به اشتراک گذاشتن احساسات خود با حمایت دیگر زنان بسیار موثر است.
درمان گیاهی افسردگی پس از زایمان
راه های بسیاری برای درمان اختلالات خلقی و اضطراب پس از زایمان وجود دارد، از راه های درمانی برای کاهش خطرات و درمان افسردگی پس از زایمان می توان گیاهان دارویی و مکمل ها که برای مبارزه با این اختلالات استفاده می شود نام برد.
گیاهان
توجه داشته باشید که برای درمان گیاهی، در صورتی که در حال مصرف داروهای ضد افسردگی یا سایر داروهای تجویزی هستید، به منظور جلوگیری از تداخل مصرف داروهای گیاهی با این داروها، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
گیاه پنج انگشت:
به تحریک تولید پروژسترون کمک می کند و چرخه هورمونی را متعادل می کند. این گیاه کمک می کند تا تولید پروژسترون تحریک شده و چرخه هورمونی تراز شده و استرس کاهش پیدا کند. متخصصان طب سنتی درمان گیاهی را برای افسردگی پس از زایمان بسیار موثر می دانند.
گیاه مریم گلی:
جوشانده گیاهانی مانند مریم گلی و مرکبات باعث افزایش خلق می شود، بنابراین استفاده از این اسانس ها در روغن ها با ماساژ و حمام بسیار تاثیرگذار است. همچنین می توان چند قطره از این اسانس های گیاهی و روغن ها را روی دستمال کاغذی چکانده و درون بالش قرار داد.
مکمل ها:
مصرف اسید چرب امگا ۳، در انواع مواد غذایی مانند ماهی باعث کاهش التهاب شده و در پیشگیری و درمان افسردگی موثر است. برای مصرف مکمل حتما به دوز مصرفی آن توجه کنید.
مصرف ویتامین D یا درمان با نورخورشید
مصرف کلسیم و منیزیم
مصرف اسید فولیک
غذای مفید برای کاهش افسردگی پس از زایمان
زنان برای آنکه پس از زایمان دچار افسردگی نشوند، باید ماهی بخورند.
تحقیقات نشان می دهند بسیاری از زنان باردار دچار کمبود اسید چرب امگا 3 هستند. بر اساس مطالعات انجام شده در دانشگاه مونترال و مرکز تحقیقات مادر و کودک، کمبود امگا 3 یکی از عوامل اصلی در بروز افسردگی پس از زایمان است.
زنان در سنین باروری بیشتر از سایر افراد در معرض خطر افسردگی هستند و تولد کودک این بیماری را در زنان آسیب پذیر تشدید می کند. این نوع افسردگی با اختلال در وضعیت سلامتی مادر و همچنین کودک مرتبط است.
در تحقیقات اخیر مشخص شده است بین بارداری، میزان امگا 3 و واکنش شیمیایی که منجر به تولید سروتونین در مغز می شود ارتباط وجود دارد. سروتونین ماده ای است که در تنظیم خلق و خو نقش دارد.
از آن جایی که امگا 3 از مادر به جنین و همچنین از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود، میزان این اسید چرب در دوران بارداری و حداقل 6 هفته پس از زایمان به شدت کاهش می یابد.
مشکل دیگر این است که اغلب افراد از جمله زنان باردار و شیرده به میزان کافی امگا 3 دریافت نمی کنند، بنابراین یکی از راه های پیشگیری و کنترل افسردگی پس از زایمان این است که به مادران توصیه شود در دوران بارداری و شیردهی به میزان کافی از اسیدهای چرب امگا 3 استفاده کنند.
ماهی ها به ویژه ماهی های چرب، گردو، دانه کتان از منابع خوب اسیدهای چرب امگا 3 به شمار می روند.
نقش همسر در درمان افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان موضوعی است که گریبان گیر بسیاری از زنان می شود. در این حالت همسر زن می تواند نقش بسیار مهمی را در درمان و بهبود وضعیت زن ایفا کند.
اغلب پدران با وجود خستگی ها و فشارهای تازه از داشتن یک نوزاد هیجان زده اند، اما یک موضوع غیر قابل پیش بینی رخ داده است: مادر حال خوبی ندارد.
اغلب پدران نمی توانند احساسات مادر را درک کنند اما متوجه می شوند که او در شرایط سختی است. او ممکن است در تمام روز غمگین باشد و بی وقفه گریه کند.
شاید بگوید که آنقدرها مادر خوب و توانمندی نیست با اینکه بارها به او اطمینان داده شده که او یک مادر خوب و شایسته است.
ممکن است با خشونت رفتار کند، عصبانی باشد و آرامش نداشته باشد. بسیاری از پدرها در چنین شرایطی نمی توانند راه درست مواجه با این مسئله را بفهمند.
کار مهمی که باید انجام داد، درک کردن ناراحتی مادر است. ابتدا باید به دنبال علائم بیماری افسردگی پس از زایمان بود، اگر مادر افسرده بود باید به دنبال درمان رفت.
بارداری و مادر شدن علائم روحی متفاوتی در زنان ایجاد می کند. بعضی از آنها پس از زایمان به شدت با انگیزه و پرانرژی هستند و بعضی دچار افسردگی حاد می شوند.
زنی که زایمان کرده و افسرده است، به همه چیز متفاوت نگاه می کند. این علائم هشداری است تا پدران متوجه افسردگی پس از زایمان شوند:
عصبانیت:
مادر دچار افسردگی پس از زایمان نسبت به همه مسائل بسیار حساس و زود رنج است، همسر، فرزند بزرگترو گریه های نوزاد می توانند او را آنقدر عصبانی کنند که هرگز چنین رفتاری از او سر نزده است.
درست فکر نکردن:
افسردگی پس از زایمان باعث تصمیم گیری های غلط و فکرهای منفی می شود.
فکر های ترسناک:
بسیاری از افراد گمان می کنند که می توانند افکارشان را کنترل کنند، اما درحقیقت فکر کار خودش را می کند و به هرجایی سرک می کشد. کسی که دچار افسردگی می شود نمی تواند فکرش را در مسیر درستی هدایت کند و معمولا افکار ناراحت کننده و ترسناک او را درگیر می کنند.
بی حسی:
اغلب افراد فکر می کنند زنان دچار افسردگی پس از زایمان پر از احساسات قوی هستند، گریه می کنند و همیشه غمگین و دلسرد رفتار می کنند، اما اگر او مدام می گوید که از هر احساسی تهی است و هر کاری را نه از روی علاقه بلکه فقط بخاطر وظیفه انجام می دهد به احتمال زیاد افسرده است.
شاید همه چیز زندگی زناشویی رو به راه باشد و خیلی خوب به کودک رسیدگی کند، اما هیچ وقت لبخند نزند، همیشه ساکت باشد و از روح زندگی خالی باشد. در این شرایط نیاز است به یک روانشناس بالینی مراجعه شود.
بی خوابی:
مادر زمانی که نوزاد خواب است باید بخوابد. اگر زنان شبها با بی قراری بیدار می شوند دچار مشکلات جدی هستند. همه مادران در سال های اول مادر شدن بسیار خسته هستند.
اما اگر او مرتب از فشار و خستگی گله می کند و حتی نمی تواند با وجود کمک کمی آرامش داشته باشد، بخوابد و یا به کارهای شخصی اش برسد او از مسئله ای جدی رنج می برد و به کمک نیازمند است.
علائم فیزیکی:
افسردگی پس از زایمان فقط روح و روان یک مادر را درگیر نمی کند سردرد، کمر درد، ناراحتی های معده و حمله های عصبی می توانند ریشه های روحی داشته باشند، اگر او دچار دردهای جسمانی می شود که دلایل فیزیکی مشخصی ندارند از یک مسئله روحی رنج می برد.
مجموعه ای از این علائم می تواند نشان دهنده مشکلات و افسردگی پس از زایمان باشد. این نشانه ها را جدی بگیرید و پیش از اینکه افسردگی به یک بیماری مزمن تبدیل شود با روانشناس بالینی مشورت کنید و جلوی پیشروی بیماری را بگیرید. برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است.
