پدیده اثر سیندرلا از افسانه معروف سیندرلا الهام گرفته شده است، جایی که شخصیت اصلی توسط نامادری و خواهران ناتنی خود مورد ظلم و بی‌توجهی قرار می‌گیرد.
به گزارش خط سلامت تحقیقات علمی نشان داده است که چنین رفتارهایی ریشه در تکامل انسان دارد؛ والدین به طور طبیعی به فرزندانی که ژن‌های خود را به اشتراک می‌گذارند، بیشتر علاقه‌مند هستند و همین موضوع می‌تواند باعث کمبود توجه و گاهی بدرفتاری نسبت به فرزندانی شود که ژنتیکی با آنها مرتبط نیستند.
اثر سیندرلا
اثر سیندرلا به پدیده‌ای اشاره دارد که در آن کودکان ناتنی به احتمال بیشتری نسبت به کودکان بیولوژیکی تحت بدرفتاری یا غفلت قرار می‌گیرند. این پدیده از دیدگاه روانشناسی تکاملی و سوگیری‌های شناختی بررسی می‌شود.
تعریف و تاریخچه اثر سیندرلا
این اثر اولین بار توسط مارتین دالی و مارگو ویلسون در دهه ۱۹۷۰ مطالعه شد. شواهد نشان می‌دهد که رفتارهای توهین‌آمیز والدین ناتنی ناشی از عدم وجود پیوند ژنتیکی است، که به نظر می‌رسد غریزه‌های طبیعی محافظت و مراقبت را تضعیف می‌کند.
مطالعه پیتر اسکات در دهه ۷۰ میلادی نشان داد، ۵۲٪ موارد بدرفتاری شدید با کودکان مربوط به والدین ناتنی بود. همچنین تحقیقات دالی و ویلسون مشخص کرد کودکان ناتنی در کشورهای کانادا، بریتانیا، و آمریکا در معرض خطر بالاتری برای بدرفتاری نسبت به کودکان بیولوژیکی قرار داشتند.
علل روانشناختی و تکاملی اثر سیندرلا
غریزه تکاملی: والدین بیولوژیکی معمولاً تمایل دارند به فرزندان خود منابع و توجه بیشتری اختصاص دهند، زیرا این رفتار بقا و انتقال ژن‌هایشان را تضمین می‌کند.
عدم وجود دلبستگی اولیه: پیوندهای عاطفی که از بدو تولد با والدین بیولوژیکی شکل می‌گیرد، در والدین ناتنی غالباً وجود ندارد.
استرس و انتقام‌جویی: برخی والدین ناتنی به دلیل مشکلات در رابطه با همسر خود، احساسات منفی خود را بر کودک ناتنی منتقل می‌کنند.
اثر سیندرلا قابل تعمیم نیست!
با وجود اینکه مفهوم اثر سیندرلا بر پایه پژوهش‌هایی شکل گرفته که نشان‌دهنده ارتباط بین ناتنی بودن و احتمال بالاتر بدرفتاری با کودکان است، این پدیده قابل تعمیم به تمام خانواده‌های ناتنی نیست. بسیاری از والدین ناتنی نقش خود را با عشق و مسئولیت‌پذیری کامل ایفا می‌کنند و پیوندهای عمیقی با فرزندان ناتنی خود برقرار می‌کنند.
عوامل متعددی مانند شخصیت، فرهنگ، آموزش، و ارزش‌های فردی در رفتار والدین ناتنی تأثیرگذار است و می‌تواند باعث ایجاد روابط سالم، محبت‌آمیز و حمایتی شود.
بسیاری از خانواده‌های ناتنی نمونه‌هایی از مهر و علاقه خالص هستند که حتی از برخی خانواده‌های بیولوژیکی نیز مستحکم‌تر و عمیق‌تر عمل می‌کنند. این والدین با پذیرش و حمایت بی‌قید و شرط از فرزندان ناتنی خود، بر هرگونه چالش‌های ژنتیکی و فرهنگی غلبه کرده و محیطی امن و سالم برای رشد آنها فراهم می‌کنند.
بنابراین، اثر سیندرلا نباید به عنوان یک قاعده کلی پذیرفته شود، بلکه تنها به عنوان یک احتمال در برخی شرایط خاص در نظر گرفته شود.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
