تیک عصبی، حرکات یا صداهای ناگهانی و غیرارادی هستند که به‌دلیل تکرار دائمی، می‌توانند توجه افراد را به خود جلب کنند. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که دلیل بروز آن‌ها چیست؟ و در هنگام وقوع تیک‌ها چه اتفاقی در مغز ما رخ می‌دهد؟
تعریف و ماهیت تیک عصبی
به گزارش خط سلامت این رفتارها در دسته‌بندی اختلالات عصبی-رشدی قرار می‌گیرند و از اختلال در مدارهای مغزی مدیریت‌کننده حرکات نشأت می‌گیرند. تیک‌ها می‌توانند ساده باشند، مانند پلک زدن سریع، بالا انداختن شانه یا اخم کردن؛ و یا پیچیده‌تر، مانند تکرار کلمات یا عبارات خاص یا حتی تولید اصواتی همچون سرفه یا خرناس‌های غیرعادی.
این اختلال بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود و به گفته آمارها، حدود پنج درصد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته، تیک‌ها می‌توانند تا دوران بزرگسالی نیز ادامه داشته باشند یا حتی برای اولین بار در همین دوره ظاهر شوند.
علت بروز تیک‌های عصبی
تیک‌ها به دلیل اختلال عملکرد مدارهای مغزی، به‌ویژه آن‌هایی که با عقده‌های قاعده‌ای (Basal Ganglia) مرتبط هستند، به وجود می‌آیند. این ناحیه از مغز مسئول هماهنگی حرکات است. عوامل مختلفی در بروز این وضعیت نقش دارند، از جمله:
- عدم تعادل در آزادسازی انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین.
- عوامل ژنتیکی و محیطی.
مطالعات همچنین نشان داده‌اند که تیک‌ها تحت تأثیر عواملی چون استرس، اضطراب و خستگی تشدید می‌شوند. این شرایط مغز را به فعالیت بیش از حد در مدارهای مسئول تیک‌ها وادار می‌کند. در مقابل، دوره‌های آرامش می‌تواند شدت این اختلالات را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
راهکارهای درمان و مدیریت تیک‌ها
برای محدود کردن تأثیر تیک‌ها بر زندگی روزمره، روش‌های مختلفی ارائه شده است. برخی از این روش‌ها شامل:
- رفتاردرمانی: این روش به فرد کمک می‌کند تا یاد بگیرد چگونه تیک‌ها را بهتر کنترل کند.
- آرام‌سازی: این تکنیک به کاهش تنش‌های داخلی و آرامش ذهن کمک می‌کند.
- در موارد شدیدتر، استفاده از داروهایی که توسط متخصصان تجویز می‌شوند.
تیک‌های موقت و مزمن
تیک‌های عصبی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- تیک‌های موقت: معمولاً در کودکان دیده می‌شوند و پس از چند ماه ناپدید می‌شوند.
- تیک‌های مزمن: بیش از یک سال دوام می‌آورند و معمولاً با سندرم تورت (Tourette syndrome) مرتبط هستند. این سندرم شامل تیک‌های همزمان حرکتی و صوتی است. بر اساس آمارها، از هر ۲۰۰۰ نفر یک نفر به این اختلال مبتلا می‌شود که شیوع آن در پسران بیشتر از دختران است.
تیک‌های مزمن با گذر زمان معمولاً کمرنگ‌تر می‌شوند و شدت آن‌ها کاهش می‌یابد.
چالش‌های زندگی با تیک‌های عصبی
افرادی که با تیک زندگی می‌کنند، ممکن است در محیط‌های اجتماعی با سختی‌های زیادی روبه‌رو شوند. این مسائل به‌ویژه برای کودکان بسیار چالش‌برانگیز است، چراکه ممکن است از سوی همسالان خود هدف تمسخر یا آزار قرار گیرند.
ترویج آگاهی در میان عموم و تلاش برای درک بهتر این اختلالات، می‌تواند به کاهش برخوردهای ناخوشایند کمک کند. حمایت خانواده و آگاهی‌رسانی به اطرافیان این افراد از اهمیت بسیاری برخوردار است.
تشخیص و مدیریت برای بهبود کیفیت زندگی
تشخیص و درمان تیک‌ها نیازمند یک رویکرد شخصی است. متخصصان مغز و اعصاب یا روانشناسان می‌توانند میزان تأثیر این اختلال بر زندگی بیمار را ارزیابی کرده و راهکارهای درمانی مناسب ارائه دهند. این راهکارها شامل:
- تکنیک‌های رفتاری برای تسلط بر تیک‌ها.
- حمایت‌های روانشناسی به‌منظور مدیریت پیامدهای احساسی ناشی از این اختلال.
جمع‌بندی
تیک‌های عصبی یک مسئله پیچیده با ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی هستند. درک درست از این اختلال و استفاده از راهکارهای علمی می‌تواند کیفیت زندگی مبتلایان را بهبود بخشد. به همین دلیل آموزش و آگاهی‌رسانی عمومی در این زمینه باید در اولویت قرار گیرد.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
