مکانیزم ماشه (Trigger Mechanism) بخشی از فرآیند حل‌اختلاف در توافق هسته‌ای برجام است که در صورت نقض تعهدات توسط یکی از طرفین، امکان بازگشت سریع و خودکار تحریم‌ها را فراهم می‌کند. این مکانیزم به‌ویژه به‌عنوان ابزاری برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران طراحی شده است.
سازوکار فعال‌سازی مکانیسم ماشه
به گزارش خط سلامت مکانیزم ماشه زمانی فعال می‌شود که یکی از طرف‌های برجام به این نتیجه برسد که طرف دیگر به تعهدات خود در این توافق پایبند نیست. در این صورت، کشور شاکی می‌تواند شکایت خود را به کمیسیون مشترک برجام ارسال کند. کمیسیون مشترک که نهاد نظارتی بر اجرای برجام است، بررسی این شکایت را آغاز می‌کند.
اگر در بازه زمانی ۳۵ روزه، اختلاف حل نشود، طرف شاکی می‌تواند این موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش دهد و درخواست بازگشت تحریم‌ها را کند. در صورت عدم صدور قطعنامه‌ای از سوی شورای امنیت، تحریم‌های قبلی شورای امنیت که قبل از برجام علیه ایران برقرار بودند، به‌طور خودکار بازخواهند گشت.
نحوه اجرای بازگشت تحریم‌ها
نکته مهم در مکانیسم ماشه این است که هیچ‌یک از اعضای شورای امنیت نمی‌توانند بازگشت تحریم‌ها را وتو کنند. به‌عبارت دیگر، رای‌گیری برای "بازگشت تحریم‌ها" انجام نمی‌شود، بلکه برای "ادامه تعلیق تحریم‌ها" رای‌گیری صورت می‌گیرد. در صورتی که این رای‌گیری نتیجه ندهد، حتی اگر اکثریت اعضا مخالف بازگشت تحریم‌ها باشند، یک کشور عضو دائم شورای امنیت می‌تواند از حق وتوی خود استفاده کرده و تحریم‌ها دوباره برقرار خواهند شد.
تحریم‌های بازگشتی
با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تمامی تحریم‌های سازمان ملل که پیش از برجام علیه ایران وضع شده و به‌دنبال این توافق به تعلیق درآمده‌اند، دوباره برقرار می‌شوند. این شامل تحریم‌هایی است که بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، برنامه‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای، و صادرات اقلام مرتبط با سلاح‌های هسته‌ای تاثیر می‌گذارند.
اختلاف‌نظرها درباره فعال‌سازی مکانیسم ماشه
یکی از مسائل کلیدی در مکانیسم ماشه، حقوق قانونی کشورهای مختلف برای فعال‌سازی آن است. در متن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، آمده که هر کشور "شرکت‌کننده" در برجام می‌تواند در صورت تشخیص نقض تعهدات، این مکانیسم را فعال کند. در این راستا، اختلاف‌نظرهایی میان آمریکا و اتحادیه اروپا وجود دارد. اروپا استدلال می‌کند که چون آمریکا در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شده است، دیگر نمی‌تواند به‌عنوان "شرکت‌کننده" در این توافق عمل کرده و مکانیسم ماشه را فعال کند. در مقابل، آمریکا تأکید دارد که از برجام خارج شده، نه از قطعنامه شورای امنیت و از آنجا که قطعنامه شورای امنیت همچنان معتبر است، می‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند.
بازگشت تحریم‌ها و تأثیرات آن
در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، همه قطعنامه‌های تحریمی که از سال ۲۰۰۶ علیه ایران وضع شده و سپس معلق شده بودند، دوباره برقرار می‌شوند. این تحریم‌ها شامل موارد زیر خواهند بود:
توقف برنامه‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای ایران.
ممنوعیت انتقال یا صادرات اقلام مرتبط با سلاح‌های هسته‌ای به ایران.
بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی و اعمال محدودیت‌های جدید بر برنامه موشکی ایران.
بازرسی کشتی‌های باری ایران یا کشتی‌هایی که به مقصد ایران حرکت می‌کنند.
این تحریم‌ها می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد ایران و تعاملات بین‌المللی آن داشته باشند و همچنین به تشدید تنش‌ها در منطقه منجر شوند.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
