آرامستان بهشت زهرا که از سال ۱۳۴۹ فعالیت خود را آغاز کرده، امروز با بحرانی جدی در ظرفیت مواجه است. محمد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا، ضمن بررسی وضعیت فعلی، تأکید کرده که از دهه ۷۰ تاکنون وعده‌های بسیاری برای ایجاد آرامستان جدید داده شده، اما هیچ‌یک به مرحله اجرایی نرسیده است.
به گزارش خط سلامت آرامستان بهشت زهرا که برای تأمین نیاز ۲۰ ساله پایتخت تأسیس شده بود، اکنون پس از ۵۴ سال اشباع شده و استمرار این وضعیت، بحران جدی‌ای را رقم خواهد زد.
چالش‌های پیش رو و ضرورت اقدامات فوری
این آرامستان در دو مقطع توسعه پیدا کرده است؛ نخست در اواسط دهه ۷۰ که ۱۱۰ هکتار به مجموعه اضافه شد و سپس در اواخر دهه ۸۰ با افزودن ۱۶۰ هکتار دیگر در ناحیه ۳ (قطعات ۳۰۰). اما باوجود این توسعه‌ها، همچنان ظرفیت این محل محدود است. تاجیک اعلام کرد که اکنون ۶۰۰ هزار نفر در بهشت زهرا دفن شده‌اند و میانگین روزانه متوفیان در تهران از ۱۸۶ نفر در سال ۱۴۰۲ به ۱۹۰ نفر در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است.
چالش‌های دفن رایگان و محدودیت قبور پیش‌خریدی
بخش عمده‌ای از متوفیان به‌صورت رایگان در قطعات مخصوص دفن می‌شوند؛ اما این ظرفیت تا پایان بهار سال ۱۴۰۴ کامل خواهد شد. به گفته تاجیک، قبور خالی موجود اغلب به نام خریداران پیش‌خریدی ثبت شده و مدیریت آرامستان امکان اختصاص آن‌ها را ندارد. او خواستار اقدامات فوری برای ایجاد ظرفیت‌های جدید شد.
ابعاد جهانی آرامستان‌ها و محدودیت‌های توسعه
با مساحت ۶۰۰ هکتاری، بهشت زهرا دومین آرامستان بزرگ جهان پس از وادی‌السلام عراق است. تاجیک با بیان این‌که توسعه این آرامستان به‌علت قرارگیری در حریم شهر کهریزک و مشکلات ترافیکی و اجتماعی غیرممکن است، پیشنهاداتی نظیر تقویت زیرساخت‌ها و افزایش خطوط مترو را مطرح کرد.
راه‌حل‌های موقت؛ اصلاح ساختار دفن متوفیان
بر اساس فتواهای موجود، امکان دفن مجدد پس از گذشت ۳۰ سال از دفن اولیه وجود دارد، مشروط بر این‌که قبر به‌صورت تک‌طبقه بوده و دفن جدید از بستگان نزدیک متوفی قبلی باشد. این راه‌حل به‌عنوان ظرفیت موقت در نظر گرفته شده، اما برای مدیریت بحران بلندمدت، تهران نیازمند آرامستانی با افق برنامه‌ریزی ۵۰ ساله است.
پیش‌بینی‌ها برای آینده؛ نیاز به زمین‌های گسترده‌تر
طبق آمار، در ۵۰ سال آینده حدود ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در تهران فوت خواهند کرد و این به معنای نیاز به حدود ۱۷۰۰ هکتار زمین است. ایجاد آرامستان جدید باید با در نظر گرفتن مسائل زیست‌محیطی، زمین‌شناسی و محدودیت‌های شهری طراحی شود. همچنین دفن چندطبقه به‌عنوان راهکاری عملی در شهرهای بزرگ دنیا می‌تواند الگوی مناسب برای تهران باشد.
تلاش برای ایجاد آرامستان‌های جدید
سازمان بهشت زهرا با همکاری دستگاه‌های مختلف، ۱۵ مکان پیشنهادی را بررسی کرده و به ۵ نقطه اصلی برای آرامستان‌های جدید رسیده است. این مکان‌ها شامل جنوب و غرب تهران، در مسیر جاده‌هایی مانند آزادراه تهران-ساوه و تهران-مشهد هستند. از بین این نقاط، دو آرامستان در جنوب غربی و جنوب شرقی وارد فاز تملک و طراحی شده‌اند.
آرامستان‌های آینده تهران؛ از برنامه‌ریزی تا عملیات
نام‌گذاری آرامستان‌های جدید نیز انجام شده است، مانند «بهشت امام حسن مجتبی (ع)» و «بهشت امام رضا (ع)». با مساحتی مجموعاً ۱۲۳۰ هکتار، این آرامستان‌ها گامی موثر در پاسخ به بحران دفن متوفیان خواهند بود. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، تلاش می‌شود قطعاتی از این آرامستان‌ها طی ۶ تا ۷ ماه آینده آماده شوند تا پس از اشباع ظرفیت بهشت زهرا، استفاده شوند.
اولویت‌های اجتماعی و اقتصادی در تعیین تعرفه‌ها
یکی از نقاط مثبت این پروژه، توجه به کاهش فشار اقتصادی بر مردم است. هزینه دفن در آرامستان‌های جدید از هزینه ناحیه‌های ۲ و ۳ بهشت زهرا کمتر خواهد بود. همچنین، ارائه قبور رایگان به گروه‌هایی نظیر شهدا، جانبازان، هنرمندان و اطفال زیر ۷ سال همچنان ادامه خواهد داشت.
تاجیک در پایان هشدار داد که بی‌توجهی به این بحران، پیامدهای جدی اجتماعی و مدیریتی برای تهران خواهد داشت و از مسئولان خواست تا هرچه سریع‌تر اقدامات عملیاتی را آغاز کنند.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
